Абай жолы

Контекстпен жұмыс: Абай таудың етегінде, кең жазира жайлауда жалғыз келе жатыр. Күздің алғашқы лебі сезіледі. Айнала алтын түске боялған. Самал жел жапырақтарды сыбдырлата тербеп тұр. Көз алдына бала күніндегі жайлаулар, анасының әлдиі, әжесінің ертегілері елестейді. Бірақ қазіргі Абай — ойлы, сабырлы, саналы азамат. Ол қазақ халқының тағдырын, ел ішіндегі тартыстарды, бай мен би, кедей мен қараша арасындағы әділетсіздіктерді жиі ойлайтын. Жақында ғана әкесі Құнанбай ел ісін тапсырып, көп жауапкершілікті Абайға артқан. Бұл оңай жүк емес еді. Ел ішінде дау-дамай, жерге, малға талас, рулық араздық күшейіп тұрған шақ. Абай осының бәріне төрелік айтуы, әділ шешім шығара білуі керек болды. Бірақ ол тек билік айтумен шектелмейтін. Халықты ағартуға, ғылым-білімге, әділет пен адамгершілікке үндейтін сөздері жұрт арасына жайылып кеткен. Абай қазір ауылға беттеп бара жатқан. Жолда бір топ бала жүгіріп шықты. Олар Абайды көріп, жүгіре амандасты. Абай олардың көзінен ұшқынды, үмітті көрді. "Болашақ — осы балаларда", — деді ішінен. "Егер біз солардың көкірегіне сәуле сеуіп, жүрегіне ізгілік ексек, ел ертеңі нұрлы болмақ". Ауылға келсе, жұрт тағы бір даудың ортасында отыр екен. Жер дауы. Бір ауыл екіншісін жазықсыз кінәлап, жала жауыпты. Абай байыппен тыңдап, екі жақтың сөзін таразылай келе, шындықты ашты. Оның шешімі бәріне ұнамады, бірақ ешкім қарсы дау айта алмады. Өйткені ол тек заңға емес, әділетке, адамшылыққа сүйеніп үкім шығарды. Осы сәтте Абайдың жанына ақсақал келіп: "Балам, сенің сөзің – тасқа басқан таңбадай. Сен барда қазақ адаспайды", — деді. Абай кішіпейілдікпен бас изеді. Бірақ жүрегінде елге деген жауапкершілік пен алаңдаушылық сезімі тереңдеп бара жатты. Ол далаға қайта шықты. Күн ұясына еніп бара жатыр. Алда қанша сынақ, қанша дау, қанша түңілу мен үміт барын Абай сезеді. Бірақ ол жалғыз емес — оның жүрегінде халқы бар еді. Бұл — ұлы ақынның, ойшылдың жолы еді. 1. Абай шығарманың басында қандай табиғат аясында жүр?

• A) Қыстың қақаған суығында
• B) Жайлаудың көктемінде
• C) Күзгі таулы жайлауда
• D) Далада қар жауып тұрғанда

2. Абай қандай жауапкершілікті өз мойнына алған?

• A) Сауда-саттық жүргізу
• B) Ел ісін басқару, даулы мәселелерді шешу
• C) Әкесінің дүние-мүлкін бөлу
• D) Қалаға қоныс аудару

3. Абай балаларға қарап не ойлады?

• A) Олар ойынға берілген
• B) Олар білімге құштар емес
• C) Болашақ солардың қолында
• D) Балалық шаққа оралғысы келді

4. Абайдың дау шешуіндегі басты принципі қандай?

• A) Рулық мүддені қорғау
• B) Байларға жақтасу
• C) Заңға сүйеніп, жазалау
• D) Әділет пен адамгершілікке негізделу

5. Абайдың ішкі күйі мен көзқарасын қалай сипаттауға болады?

• A) Көңілсіз, немқұрайлы
• B) Өзіне сенімді емес
• C) Елге жауапты, рухани терең
• D) Қоғамнан шет қалған

6. «Бақытсыз Жамал» шығармасында жастар ойнаған ойын:

• A. «Бұғыбай»
• B. «Мыршалай – мырыш»
• C. «ақсүйек»
• D. «Қыз қуу»
• E. «Бөрі басар»

7. Әнет баба айтқан «Жеті жоқ»:

• A. Таста тамыр
• C. Құста сүт
• E. Жерде сүйеніш
• F. Жылқыда өт
• B. Сөзде ынта

8. «Құтты білік» дастанының бізге жеткен нұсқалары:

• A. Герат қаласы
• C. Египет
• E. Наманган
• B. Ватикан
• D. Дрезден

9. «Ыстықкөл сапарының күнделігіндегі» Сөгеті тауының ерекшелігі:

• A. соқмақ - үйрлеу деген етістіктен шыққан
• D. Онда үнемі қатты жел соғады
• B. бұғы деген сөзден шыққан
• C. Онда бұғылар көп
• E. тауда ырғай, сарыағаш көп болды, алма ағаштары да кездесті

10. «Дүниеде не тәтті» дегенге Сырымның жауабы:

• A. Аста тұз тәтті
• C. Адамда дос тәтті
• B. Жан тәтті
• D. Бала тәтті
• E. Балада ана тәтті