3 деңгей

Мұғалімнің білім көзі ретінде ғана емес, сонымен бірге оқушыларды шешім қабылдау процесіне, оқу іс-шараларын ұйымдастыруға және оқу материалын бірлесіп талдауға белсенді тартатын серіктес ретінде болатын және ынтымақтастық және өзара құрмет атмосферасын қалыптастыруға ықпал ететін педагогикалық модель. Мұндай модельде оқушылардың рөлі біршама кеңейтілген, олардың оқу процесінің құрылымына әсер ету мүмкіндіктері болады, аталған модель білім беру процесін ұйымдастырудағы сипатталған тұғырды аса дәл көрсетеді:

• Авторитарлы стиль

• Кооперативті (ынтымақтастық) стилі

• Либеральды стиль

• Директивті стиль

Педагогтың ұстанатын келесі басқару стилінде, ол оқушылардың мінез-құлқына қатаң бақылауды жүзеге асырады және белгіленген ережелердің сақталуын қамтамасыз етеді, алайда студенттердің өзіндік пікірлерін және бастамаларын көрсету үшін олардың мүмкіндіктерін шектейді, мұндай сипатталған модель педагогтің оқушылармен өзара әрекеттесу стиліне сәйкес келеді:

• Либеральды стильге

• Авторитарлы стильге

• Демократиялық стильге

• Ситуативті стильге

Оқытушы мен оқушылардың коммуникациясның әртүрлі модельдері білім беру процесінің сапасына және тұлғааралық қатынастардың қалыптасуына әсер етеді. Бірнеше негізгі модельдер ажыратылады, олардың арасында авторитарлы, демократиялық, либеральды және кооперативті стильдер бар. Олардың әрқайсысы оқу атмосферасын және білім беру процесіне қатысушылардың өзара қатынастарын әртүрлі қалыптастырады. Мұғалім мен оқушылардың өзара әрекеттесу процесінде көрінетін сипаттық белгілері бар әрбір модельдің арақатынасын табыңыз:

1) Авторитарлы модель, 2) Демократиялық модель, 3) Либеральды модель, 4) Кооперативті модель

A) Оқытушы оқытудың барлық аспектілерін бақылайды, оқушылардың бастамасына қолдауды азайтады және олардың пікірін есепке алмай, шешім қабылдайды және басым позицияны ұстанады.

B) Мұғалім бірлескен жұмыс үшін барлық жағдайларды жасайды, мұнда қатысушылар пікірлерімен белсенді алмасады, міндеттерді бөліп береді және ортақ мақсатқа жету үшін командада жұмыс істейді.

C) Оқытушы оқушылардың бастамасын және олардың шешім қабылдауға қатысуын мадақтайды, оқу процесіндегі өзара құрмет пен диалог үшін жағдай жасайды.

D) Мұғалім оқушыларға еркіндік ұсынады, процеске жиі араласады, оқушыларға өз бетімен міндеттерді және оларды орындау тәсілдерін анықтауға мүмкіндік береді, бірақ процесті бақылауды жиі жоғалтады.

• 1-B; 2-D; 3-C; 4-A

• 1-A; 2-C; 3-D; 4-B

• 1-D; 2-A; 3-B; 4-C

• 1-C; 2-B; 3-A; 4-D

Мұғалім мен оқушылардың қарым-қатынас стилі оқу ортасын және өзара қатынастарды қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Авторитарлы, демократиялық, пассивті және фасилитациялық сияқты стильдер ажыратылады. Олардың оқушылардың мотивациясына және белсенділігіне әсер ететін әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері болады. Әрбір стильді оның сипаттамасымен арақатынасын орнатыңыз:

1) Авторитарлы стиль, 2) Демократиялық стиль, 3) Пассивті стиль, 4) Фасилитациялық стиль

A) Оқытушы оқыту процесіне барынша аз араласады, оқушылардың әрекеттеріне толық еркіндік ұсынады және олардың іс-әрекетіне бақылау жасамайды.

B) Мұғалім оқушылардың шешімді өз бетімен қабылдауы үшін жағдай жасайды, олардың бастамасын қолдайды және оқыту процесі үшін оқушылардың жауапкершілігін дамытуға ықпал етеді.

C) Оқытушы қатаң ережелерді орнатады және оқытудың барлық аспектілерін бақылайды, оқушылардың бастамасын және өзбетінділігін барынша азайтады.

D) Мұғалім оқушылардың шешім қабылдау процесіне тартады, ашық қарым-қатынасты және ынтымақтастық атмосферасын құрып, оқу мәселелерін бірлесіп талқылауды мадақтайды.

• 1-D; 2-C; 3-B; 4-A

• 1-C; 2-D; 3-A; 4-B

• 1-A; 2-B; 3-D; 4-C

• 1-B; 2-A; 3-C; 4-D

Мұғалім мен оқушылардың коммуникация модельдері оқу ортасын және өзара әрекеттесу нәтижелерін қалыптастыруға маңызды әсер етеді. Мұғалім студенттердің жеке-дара ерекшеліктерін және қажеттіліктерін есепке алып, әртүрлі тәсілдерді қолдана алады. Келесі пікірлерді қараңыз және оларға барынша сәйкес келетін жауаптарды таңдаңыз:

1. Өзара әрекеттесудің қандай стилі оқушылардың сыни ойлауын және өзбетінділігін дамытуға барынша ықпал етеді?

A) Авторитарлы стиль

B) Директивті стиль

C) Демократиялық стиль

D) Пассивті стиль

2. Оқу процесінде әрбір оқушының қатысуын мадақтайтын, пікірлерді талқылау және алмасу үшін жағдай жасайтын мұғалім қолданатын модель:

A) Монологты модель

B) Пікірталастық модель

C) Авторитарлы модель

D) Либеральды модель

3. Өзара әрекеттесудің қандай моделі сыныпта ынтымақтастық және өзара көмек атмосферасын құру үшін барынша қолайлы?

A) Кооперативті модель

B) Жеке-дара модель

C) Вертикальды модель

D) Конфронтациялық модель

• 1-D; 2-D; 3-B

• 1-C; 2-B; 3-А

• 1-B; 2-A; 3-D

• 1-D; 2-C; 3-A

Қазіргі білім беру жүйесі көп жағдайда оқытудың жеке-дара тұғырына бағдарланады, оның барысында мұғалім оқушыларды дамыту үшін аса тиімді жағдайларды құру үшін, әрбір оқушының ерекшеліктерін есепке алады. Мысалы, егер оқушы материалды практикалық тапсырмалар арқылы жақсы меңгеретін болса, онда оқытушы оқыту әдістеріндегі дараландыру принципіне сәйкес келетін барынша көп мүмкіндіктер ұсынады:

• Барлық оқушылар үшін бірдей тапсырмаларды қолдану

• Әрбір оқушының қызығушылықтары мен ерекшеліктерін есепке алып, оқу тапсырмаларын құру

• Тек теориялық дәрістерді енгізу

• Оқушыларды оқыту қарқынындағы айырмашылықтарды елемеу

Мотивация деңгейі, зейін және темперамент сияқты студенттердің психологиялық ерекшеліктері білім беру процесінде маңызды рөл атқарады. Мысалы, кейбір студенттер қалыпты және қолдаушы ортадағы жұмыста аса табысты болады, олар өздерін мұндай ортада қолайлы және сенімді сезінеді, бұл осындай студенттер үшін оқу ортасының аса маңызды шарты:

• Мұғалімнің тарапынан қатаң бақылау

• Қолайлы және қолдаушы атмосфера

• Бәсекелестіктің жоғары деңгейі

• Тұрақты стресстік жағдайлар

Қазіргі білім беру жүйесінде оқытуды дараландыру әрбір студенттің когнитивті және психологиялық ерекшеліктерін есепке алуды көздейді. Қабылдаудың визуалды, аудиалды, кинестетикалық және аралас түрлеріне байланысты оқытушы ақпаратты беру әдістерін бейімдейді. Қабылдаудың типін оның сипаттамасымен арақатынасын орнатыңыз: 1) Визуалды тип, 2) Аудиалды тип 3) Кинестетикалық тип 4) Аралас тип

A) Студент дәрістерді, подкастарды және талқылауды тыңдау арқылы ақпаратты қабылдайды.

B) Студент практикалық іс-әрекет, қол еңбегі және физикалық өзара әрекеттесу арқылы материалды жақсы меңгереді.

C) Студент графиктер, диаграммалар, бейнелеу сияқты визуалды элементтер арқылы ақпаратты қабылдайды.

D) Студент визуалды, аудиалды және кинестетикалық каналарды қоса, қабылдайдың әртүрлі әдістерінің жиынтығын қолданады.

• 1-B; 2-C; 3-A; 4-D

• 1-C; 2-A; 3-B; 4-D

• 1-D; 2-B; 3-C; 4-A

• 1-A; 2-D; 3-C; 4-B

Дараландырған оқыту аясында студенттердің мотивация, өзін-өзі бақылау деңгейі және эмоционалды тұрақтылық сияқты психологиялық ерекшеліктері есепке алынады. Әрбір студент табысты оқыту үшін белгілі жағдайларға мұқтаж болады. Дараландырған оқытудың сипаттамасын студенттердің психологиялық ерекшеліктерінің сипаттамаларымен арақатынасын орнатыңыз: 1) Мотивацияның жоғары деңгейі, 2) Өзін-өзі бақылаудың төмен деңгейі, 3) Жоғары эмоционалды тұрақтылық, 4) Төмен мотивация

A) Студент стресстік жағдайларға қарсы төзімділік көрсетеді, оқыту процесінде бірқалыптылықты және позитивті көңіл-күйді сақтауға қабілетті.

B) Студент зейінін басқаға жиі аударады, бірақ зейінін ұзақ шоғырландыруға қабілетсіз және өз уақытын және міндеттерін басқаруда қолдауды талап етеді.

C) Студент жетістікке жетуге белсенді ұмтылысты көрсетеді, өзін-өзі дамытуға қызығушылық танытады және оқу процесінде белсенді қатысады.

D) Студент оқыту процесіне қызығушылықты аз көрсетеді, тұрақты мотивацияны және мұғалімнің тарапынан баулуды талап етеді.

• 1-D; 2-A; 3-C; 4-B

• 1-C; 2-B; 3-A; 4-D

• 1-A; 2-C; 3-B; 4-D

• 1-B; 2-D; 3-A; 4-C

Оқытуды дараландыру студенттердің когнитивті қабілеттерін, мотивациясын және эмоционалды тұрақтылығын қоса, олардың психологиясының алуан түрлі аспектілерін есепке алуды талап етеді. Бұл факторлар мұғалімнің оқу материалдарын және өзара әрекеттесу әдістерін бейімдеу үшін қолданатын тәсілдеріне әсер етеді. Келесі ой пікірлерді қарастырыңыз және оларға сәйкес келетін аса қолайлы жауаптарды таңдаңыз:

1. Дараландырудың қандай факторы студенттің қиындықтарға және кедергілерге қарамастан оқу іс-әрекетін жалғастыруға дайындығымен барынша байланысты?

A) Эмоционалды тұрақтылық

B) Сыртқы мотивация

C) Интеллектуалды икемділік

D) Өзін-өзі реттеу

2. Студенттің өзіндік эмоцияларын бақылу және күрделі тапсырмаларды орындауда мотивациясын сақтай білу қабілеті:

A) Когитивті икемділік

B) Ішкі мотивация

C) Эмоционалды тұрақтылық

D) Өзін-өзі бақылау

3. Оқытушының оқытудың жеке траекториясын әзірлеуде студенттердің мотивация деңгейі мен темперамент ерекшеліктерін есепке алуда қолданатын тәсілі:

A) Белгіленген тәсіл

B) Адаптивті тәсіл

C) Либеральды тәсіл

D) Директивті тәсіл

• 1-D; 2-B; 3-C

• 1-A; 2-D; 3-B

• 1-B; 2-A; 3-D

• 1-C; 2-D; 3-A