BÀI 2. XÀ PHÒNG – CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP

. Phương pháp sản xuất xà phòng là thủy phân chất béo trong môi trường base
a) Khi thủy phân tristearin trong môi trường base để sản xuất xà phòng thì xảy ra phương trình sau:
C3H5(OCOC17H35)3 + 3NaOH → to C3H5(OH)3 + 3C17H35COONa
b) Sau phản ứng, hỗn hợp muối của các acid béo được tách ra bằng cách cho dung dịch muối ăn bão hoà vào hỗn hợp sản phẩm)
c) Các muối của acid béo nổi lên được lấy ra, sau đó được trộn với các phụ gia để làm xà phòng)
d) Phần dung dịch còn lại đem tách và thu hồi ethylenglicol) Số phát biểu đúng là

• 2

• 4

• 5

• 3

Chuẩn bị:
Hoá chất: chất béo (dầu thực vật hoặc mỡ động vật), dung dịch NaOH 40%, dung dịch NaCl bão hoà. Dụng cụ: bát sứ, cốc thuỷ tinh, đũa thuỷ tinh, kiềng sắt, đèn cồn.
Tiến hành:
- Cho khoảng 2 g chất béo và khoảng 4 mL dung dịch NaOH 40% vào bát sứ. Đun hỗn hợp trong khoảng 10 phút và liên tục khuấy bằng đũa thuỷ tinh. Nếu thể tích nước giảm cần bổ sung thêm nước.
- Kết thúc phản ứng, đổ hỗn hợp vào cốc thuỷ tinh chứa khoảng 30 mL dung dịch NaCl bão hoà, khuấy nhẹ. Để nguội hỗn hợp, tách lấy khối xà phòng nổi lên ở trên.
a) Phải dùng đũa thủy tinh khuấy đều hỗn hợp trong bát sứ để phản ứng xảy ra nhanh hơn; có cho thêm vài giọt nước để hỗn hợp không cạn đi (thể tích không đổi) thì phản ứng mới thực hiện được)
b) Việc thêm NaCl bão hòa để tách xà phòng ra khỏi glycerol do xà phòng tan nhiều trong NaCl bão hòa và nhẹ hơn nên nổi lên trên)
c) Sau phản ứng khi chưa thêm NaCl bão hòa thì dung dịch đồng nhất; sau khi thêm NaCl bão hòa thì sản phẩm tách lớp: phần xà phòng rắn ở trên, phần lỏng ở dưới gồm NaCl bão hòa và glycerol)
d) PTPU xà phòng hóa tripalmitin: C3H5(ÔCC17H31) + 3NaOH --> C3H5(OH)3 +
Số phát biểu đúng là

• 2

• 3

• 4

• 5

Thành phần của xà phòng bao gồm muối của acid béo với kim loại X và các chất phụ gia. Kim loại X có thể là

• potassium.

• sodium hoặc potassium.

• sodium.

• calcium.

Từ xa xưa khi chưa xuất hiện xà phòng, con người đã biết sử dụng một số nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên để làm sạch trong tắm gội, giặt giũ.
a) Bồ kết: Nước bồ kết để gội đầu rất sạch và hạn chế rụng tóc)Để chuẩn bị nước bồ kết, người ta nướng quả bồ kết, sau đó bẻ nhỏ và cho vào chậu nước nóng) Phơi nắng khoảng 30 phút là có thể dùng nước bồ kết để gội dầu)
b) Mặc dù nước bồ kết có nhiều ưu điểm như thân thiện môi trường, tác dụng giặt rửa tốt, nhưng hạn chế là mất nhiều thời gian chuẩn bị, sử dụng chưa được thuận tiện cho cuộc sống hiện đại)
c) Bồ hòn: Nước bồ hòn có thể dùng làm nước rửa chén, nước giặt, v)v) Hoạt chất saponin (có thể tách ra từ bồ kết và bồ hòn) là hoạt chất tẩy rửa mạnh, có làm sạch các vết cặn bẩn hoặc dầu mỡ như nước rửa chén hay bột giặt)
d) Hoạt chất saponin khi tiếp xúc với nước cũng tạo thành bọt và rất không lành tính với da nhất là trẻ em)
Số phát biểu đúng là

• 2

• 3

• 4

• 5

Chất nào sau đây không là xà phòng?

• 
  C15H31COOK.

• C17H35COONa

• C17H33COONa.

• Nước javen.

Tiến hành thí nghiệm theo các bước sau:
Bước 1: Cho vào cốc thủy tinh chịu nhiệt khoảng 5 gam mỡ lợn và 10ml dung dịch NaOH 40%.
Bước 2: Đun sôi nhẹ hỗn hợp, liên tục khuấy đều bằng đũa thủy tinh khoảng 30 phút và thỉnh thoảng thêm nước cất để giữ cho thể tích hỗn hợp không đổi. Để nguội hỗn hợp.
Bước 3: Rót thêm vào hỗn hợp 15 – 20ml dung dịch NaCl bão hòa nóng, khuấy nhẹ. Để yên hỗn hợp. Cho các phát biểu sau:
(1) Sau bước 3 thấy có lớp chất rắn màu trắng nổi lên là glycerol.
(2) Vai trò của dung dịch NaCl bão hòa ở bước 3 là để tách muối natri của acid béo ra khỏi hỗn hợp.
(3) Ở bước 2, nếu không thêm nước cất, hỗn hợp bị cạn khô thì phản ứng thủy phân không xảy ra.
(4) Ở bước 1, nếu thay mỡ lợn bằng dầu dừa thì hiện tượng thí nghiệm sau bước 3 vẫn xảy ra tương tự.
(5) Trong công nghiệp, phản ứng ở thí nghiệm trên được ứng dụng để sản xuất xà phòng và glycerol. Số phát biểu đúng là

• 2

• 3

• 4

• 5

Chất giặt rửa tổng hợp có ưu điểm hơn so với xà phòng vì

• có khả năng hoà tan tốt trong nước.

• 
  rẻ tiền hơn xà phòng.

• có thể dùng để giặt rửa cả trong nước cứng.

• dễ kiếm.

Cấu tạo của xà phòng và chất giặt rửa phổ biến thường gồm hai phần:
a) Phần phân cực (“đầu” ưa nước): là nhóm carboxylate (xà phòng) hoặc nhóm sulfate, sulfonate (chất giặt rửa tổng hợp)) Phần này có thể hoà tan được trong nước)
b) Phần không phân cực (“đuôi” kị nước): là gốc hydrocarbon có mạch dài (R)) Phần này không tan trong nước)
c) Phần phân cực (“đầu” ưa nước): là nhóm carboxylate (xà phòng) hoặc nhóm sulfate, sulfonate (chất giặt rửa tổng hợp)) Phần này không hoà tan được trong nước)
d) Phần không phân cực (“đuôi” kị nước): là gốc hydrocarbon có mạch dài (R)) Phần này có thể tan trong nước)
Số phát biểu đúng là

• 2

• 3

• 4

• 5

Sử dụng dầu ăn đã qua sử dụng sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường.
a) Nước thải chứa dầu mỡ thải ra sông hồ không chỉ làm mất mỹ quan mà còn gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến các loài động thực vật)
b) Khi đổ xuống ống cống, chúng sẽ đông lại, kết dính thành mảng, lâu dần ảnh hưởng đến việc thoát nước, làm tắc ống cống rãnh thoát nước và các công trình xử lý nước thải) Các chất hữu cơ bị mắc kẹt, lâu ngày sẽ dần bị phân hủy gây ra mùi hôi thối khó chịu, đây cũng là ổ của những vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh cho con người)
c) Xà phòng“công nghiệp”: Để sản xuất xà phòng từ dầu ăn thừa, cần lọc bỏ cặn, tạp chất, trước khi đem nấu xà phòng) Cần lưu ý, xà phòng tạo ra từ nguồn nguyên liệu này không để làm xà phòng tắm, rửa tay hoặc dùng cho trẻ em) Trong quá trình nấu, cần đảm bảo các quy tắc an toàn cơ bản)
d) Không thể tái chế dầu ăn đã qua sử dụng thành dầu diesel sinh học) Số phát biểu đúng là

• 2

• 3

• 4

• 5

Xà phòng được dùng để tẩy giặt là do

• vải chỉ được sạch bằng xà phòng.

• xà phòng thấm được vải, làm cho sợi vải trương phòng.

• 
  xà phòng có tính chất hoạt động bề mặt, chúng có tác dụng giảm sức căng bề mặt của các vết bẩn dầu mỡ bám trên da, vải.

• Tất cả đều đúng.