Od denara do złotego. Dzieje polskiego pieniądza - QUIZ

Zaznacz, jakie funkcje spełniał w przeszłości i teraz pieniądz (moneta bądź banknot):

• gospodarczą/finansową

• propagandową

• artystyczną

• techniczną

• edukacyjną

Answer explanation

Pieniądz może pełnić rozliczną funkcję. Jego podstawową jest jednak pełnienie roli najbardziej uniwersalnego środka wymiany za towary i usługi w rozwiniętej gospodarce. Przy pomocy pieniądza (monety bądź banknotu) w właściwie tego, co się na nim znajduje, emitent jest wstanie propagować pewne bliskie mu idee - władzę, porządek, siłę, przynależność danego terytorium do jego państwa czy nawet nazwę państwa bądź ważnych jego instytucji. Pieniądz sam w sobie jest też dziełem artystycznym i może być też przedmiotem inspiracji artystycznej. Dodatkowo pieniądz ze względu na swój proces powstania jest odzwierciedleniem rozwoju technologicznego cywilizacji człowieka - niezależnie czy mówimy o pieniądzu historycznym czy pieniądzu współczesnym. Pieniądz jest także przedmiotem edukacji, np. patriotycznej czy historycznej (w refleksji pierwotnej) dla człowieka czy obywatela.

Ułóż w kolejności chronologicznej pojawianie się w przeszłości różnych środków płatniczych:

• pieniądz papierowy

• barter

• moneta kruszcowa

• płacidła

• karta płatnicza

Answer explanation

Prawidłowa kolejność to: 1) barter (wymiana towar za towar; handel wymienny), 2) płacidła (przedmioty, które rzadko występowały w przyrodzie i została nadana im wartość nieliczbowa bądź przedmioty celowo wykonywane przez człowieka); 3) moneta (krążek wykonany z kruszcu o określonej wartości i wadze); 4. banknot (bilet skarbowy; pieniądz papierowy); 5) karta płatnicza.

Pieniądz kruszcowy, w postaci metalowego krążka, wymyślili:

• Chińczycy

• Fenicjanie

• Lidyjczycy

• Persowie

Answer explanation

Powszechnej opinii zwykłych ludzi przyjęło się, że pieniądz wymyślili Fenicjanie - jeden ze starożytnych ludów Bliskiego Wschodu, który tworzył swoją cywilizację ponad 3000 lat temu. Prawdziwie za to pieniądz kruszcowy wymyślili Lidyjczycy - inny starożytny lud starożytności, który zamieszkiwał tereny obecnie zajmowane przez Turcję.

Z jakich metali/kruszców wykonywano w przeszłości okrągłe monety?

• złota

• srebra

• miedzi

• żelaza

• ołowiu

Answer explanation

Aby pieniądz mógł posiadać wartość i dodatkowo być wykonanym z rzadko występującego w przyrodzie oraz w ograniczonej ilości materiału potrzebne było sięgnięcie do metali szlachetnych - złota i srebra. Wraz z rozwojem pieniądza - miedź - jako materiał łatwy w obróbce i powszechny stał się materiałem często wykorzystywanym do emisji pieniądza zdawkowego.

Pierwsza polska moneta, została wybita za czasów panowania:

• Mieszka I

• Bolesława Chrobrego

• Mieszka II

• Kazimierza Wielkiego

Answer explanation

Jeszcze do niedawna, ba, nawet w niektórych publikacjach czy na wystawach muzealnych przyjmuje się, że pierwszą polską monetę wyemitował Mieszko I. Ta wiedza dodatkowo utrwalona jest przez banknot o nominale 10 złotych. Dziś wiemy, że moneta ta, która jest przypisywana Mieszkowi I, jest monetą jego wnuka, Mieszka II. Pierwsze polskie monety pojawiły się zatem w latach 90. X wieku za czasów panowania późniejszego pierwszego polskiego króla - Bolesława Chrobrego.

Dopasuj imię polskiego króla, którzy pojawiają się na banknotach, do odpowiednich nominałów:

• 500 zł

• Jan III Sobieski

• 20 zł

• Zygmunt Stary

• 50 zł

• Bolesław Chrobry

• 100 zł

• Władysław Jagiełło

• 200 zł

• Kazimierz Wielki

Answer explanation

Polscy władcy na polskich banknotach zostali przyporządkowani w sposób chronologiczny wraz z wzrostem wartości nominału zarejestrowanego na banknocie.

KLIPA to nazwa każdej monety nieokrągłej, tj. dowolnego kształtu.

• Prawda

• Fałsz

Answer explanation

Klipa to pieniądz wybijany lub wytapiany każdego dowolnego kształtu, np. kwadratowy, owalny, trójkątny, w kształcie piramidy, serca, kuli, walca innego niż kształt okrągły (krążka), który jest nam powszechnie znany.

Dopasuj odpowiednie charakterystyki do rodzaju pieniądza

Groups:

(a) pieniądz obiegowy

,

(b) pieniądz okolicznościowy

,

(c) pieniądz obrachunkowy

• nie musi być okrągły

• pieniądz na specjalne okazje

• nie istnieje w użyciu

• zwyczajowy pieniądz

• jednostka do określania wartości

• posługuje się nim każdy

Pierwsze polskie banknoty (pieniądze papierowe) zostały wyemitowane w roku:

• 1794

• 1764

• 1788

• 1791

Answer explanation

Podczas powstania kościuszkowskiego Tadeusz Kościuszko i Hugo Kołłątaj powołali komisję budżetową i do opracowania biletów skarbowych. Zostały one wpuszczone do obiegu w czerwcu 1794 roku. Ich zadaniem, bowiem zostały wydane jako asygnaty tj. papiery dłużne, było rozwiązanie problemu braku kapitału i środków na prowadzenie walki w obronie niepodległości Rzeczpospolitej. Pieniądz ten nie był zbyt powszechnie uznawany.

Jakie inne nazwy, oprócz złoty, były proponowane po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku?

• lech

• piast

• pol

• sarmata

• kościuszko

Answer explanation

Po roku 1918 padało mnóstwo propozycji, jak ma się nazywać przyszła polska waluta. Obowiązywała od razu po odzyskaniu niepodległości marka polska. W 1919 roku zaczęto zastanawiać się nad jej zastąpieniem. Wśród licznych nazw pojawiły się: 1) Piast - nawiązujący do nazwy pierwszej polskiej dynastii władców; 2) Lech - nawiązujący do mitu/legendy o trzech braciach Lechu, Czechu i Rusie; 3) Pol - nawiązujący do nazwy naszego kraju, tj. Polski; 4) Sarmata - będący nawiązaniem do szlachty i jej dokonań oraz pierwszego narodu politycznego Rzeczpospolitej; 5) Kościuszko - na cześć wielkiego patrioty, który chciał wprowadzić pieniądz papierowy.