Шешендік сөздер

Шешендік өнер ғылым тілінде

• лексика

• семасиология

• оратор

• риторика

Риторика дегеніміз:

• Сендіре білу, яғни тыңдаушының санасына, сезіміне әсер ету, ықпал жасау;

• көп ойлар мен сөздердің тоғысы

• Адамның ойына қарама-қайшы пікір айту

• Тыңдаушының сөзіне кері ықпал ету

Аристотельдің пікірі:

• Шешендікті өзін-өзі дамытатын ілім ретінде көрсетеді

• “Жақсы шешен болу үшін табиғи дарынмен қоса жан-жақты білімді болу керек”

• “Шешендік өнердің басты ерекшелігі - сөздің анық әрі түсінікті болуы”

• “Кімде-кім өзінің сөзімен тыңдаушыларына білім берсе, әрі көңілін көтерсе, әрі оларға күшті әсер етсе, ең жақсы шешен - сол”

Ломоносов шешеннің бойында 5 қасиет болуы керек дейді:

• Табиғи дарын, білім

• дайындықсыз сөйлеу

• шешендерден үйрену, сөйлеп жаттығу

• басқа ғылымдардан да хабардар болу

Шешендік арнауға жатады:

• Шешендік бата, тілек

• жоқтау

• көңіл айту

• ақыл-насихат сөздер

Уәлихан қайтыс болғанда Байдалы бидің Айғанымға айтқаны

Қайрат деген қыран бар,

Қайғыға тізгін бермейтін.

Қайғы деген жылан бар,

Өзекті шағып өрлейті,

Мен қайғыңды қозғағалы келгем жоқ,

Қайратыңды қолдағалы келдім.

• Шешендік арнау

• шешендік толғау

• көңіл айту

• шешендік дау

Бөлтірік шешеннің Шешендік арнауға жататын сөздері

• Үлкен алдында иіліп сөйле,

  Кіші алдында сызылып сөйле.

• Көлде жүрген қоңыр қаз, Қыр қадірін не білсін?

• Иіліп сөйлегеннен белің бүгілмейді, Сызылып сөйлегеннен сөзің үзілмейді.

• Қырда жүрген дуадақ, Су қадірін не білсін?

Шешендік толғауға жататын Мөңке бидің сөздері

• Бұл заманда не ғаріп? Қадірін біліп ұқпаса Дүррі гауһар сөз ғаріп.

• Иіліп сөйлегеннен белің бүгілмейді, Сызылып сөйлегеннен сөзің үзілмейді.

• Замандасы болмаса, Қария болар тез ғаріп Қаз-үйрегі болмаса, Айдын шалқар көл ғаріп.

• Мен қайғыңды қозғағалы келгем жоқ, Қайратыңды қолдағалы келдім.

Шыңғыс ханға кеңесші болған, Алаша ханды бас қылып, қазақтың алғашқы хандығын құрған, қазақ рулары мен ұлыстарының таңбаларын тасқа қашатып, ұрандарын белгілеп берген қоғам қайраткері

• Мөңке би

• Қазыбек би

• Төле би

• Майқы би

Шыңғыс хан үлкен хақан болғанда тап басы бектерге төрт түрлі зат беріпті. Артығын табыңыз

• ұран

• құс

• ағаш

• таңба

• ат