BİLGİ FELSEFESİ ZEKİ

Felsefe tarihi boyunca filozoflar, “Doğru bilgi nedir?” sorusuna

cevap arayışı içinde olmuşlardır. Doğru bilgi, kesinliği

hiçbir olasılık içermeyecek, hiçbir kuşku duyulmayacak şekilde

emin olarak bilinen bilgidir.

Bu parçaya göre, bilginin doğruluk ölçütü aşağıdakilerden

hangisidir?

• Tutarlılık

• Uygunluk

• Apaçıklık

• Yararlılık

• Tümel uzlaşım

İnsan, kendinden bağımsız olarak var olan gerçekliğin bilgisini

elde edemez. Çünkü gerçekliğin bilgisini elde etmek

için insanın bilgi yeteneği ve kapasitesi yeterli değildir.

Bu parçada dile getirilen görüş hangi felsefi akıma yakındır?

• Empirizm

• Septisizm

• Kritisizm

• Pozitivizm

• Rasyonalizm

Her an bir durumdan ötekine geçiyorum; ısınıyorum ya da

üşüyorum, neşeliyim ya da kederli; çalışıyorum ya da hiçbir

şey yapmıyorum. Duyumlar, duygular, istekler, tasarımlar,

varlığımın aralarında paylaşıldığı değişimler ve sıra sıra

boyandığı renkler; artık hiç durmadan değişiyorum. Buna

göre, bir objenin ilk gördüğün durumu, bir an sonra gördüğünden

az da olsa farklılık gösterir; çünkü bir anlık süre içinde

yaşlanmıştır. Ancak değişmeyen ve hareketsiz maddeyi

bilen, doğa bilimlerini oluşturan zeka; işte bu dinamik, canlı

ve değişken olan hayatı bilemez. Gerçekte var olan, sürekli

bir oluş ve atılım içinde olan hayat akışının bilgisi, aracısız,

içten bir duyuş elde eder.

Bu parçada sözü edilen yaklaşım, aşağıdakilerden hangisidir?

• Analitik felsefe

• Kritisizm

• Rasyonalizm

• Entüisyonizm

• Fenomenolojizm

Deniz suyu temiz midir, kirli midir? Bu soruya kesin bir cevap

vermek olanaksızdır. Bir bakıma deniz suyu hem temizdir

hem kirlidir. Söz gelimi, birçok canlı için hayat kaynağı

olan deniz suyu, insanlar için mide bulandırıcıdır; fakat bazı

balıklar ancak deniz suyunda yaşayabilir. Değerler de

böyledir; benim için doğru ve iyi olan şey, bir başka toplumda

yaşayan kişi için yanlış ve kötü olabilir.

Bunları söyleyen kişinin görüşü, aşağıdaki yaklaşımlardan

hangisine uymaktadır?

• Rölativizm

• Kritisizm

• Empirizm

• Pozitivizm

• Rasyonalizm

Coğrafya öğretmeni sınıfa “Obruk nedir?” diye bir soru yöneltir.

Söz hakkı alan Soner; “Vadi ve platoların yamaçlarında

sel sularının aşındırması ile oluşan özel yeryüzü şekillerine

obruk denir” der. Öğretmen, Soner’e “Hayır, yanlış” der.

Bunun üzerine söz hakkı alan Fatih, “Obruk, baca veya kuyu

şeklinde keskin köşeli, derin çukurluklara denir” diye cevap

verir. Öğretmen, Fatih’e “Aferin, doğru” der.

Burada, öğretmenin Soner’in verdiği cevaba “yanlış” Fatih’in

verdiği cevaba “doğru” derken aşağıdakilerden

hangisi ölçüt alınmıştır?

• Tutarlılık          

•  Yararlılık

• Apaçıklık 

• Uygunluk

• Tümel uzlaşım

Aslı, babasının yemek masasındaki sivri biberi iştahla yediğini

görünce, o da bir tane alıp yer, fakat acıdan ağzı yanar.

Bunun üzerine, “bu biber çok acıymış; zaten tüm sivri biberler

acı olur” diyerek ucundan ısırdığı biberi ağzından çıkarır.

Annesi, Aslı’nın bu yargısının yanlış olduğunu iddia eder

ve o da bir başka sivri biberi alır, ucundan koparıp tadına

bakar, ardından “bak bu acı değil, istersen kendin bak” der

ve bir parçasını kızı Aslı’ya uzatır. Aslı, sivri biberi yedikten

sonra, “evet doğru, bu acı değilmiş” der. Böylece Aslı ile

annesi tüm sivri biberlerin acı olmadığı konusunda anlaşırlar.

Bu parça, bilginin doğruluk ölçütlerinden hangisine örnek

oluşturur?

• Apaçıklık               

• Uygunluk

• Yararlılık 

• Tutarlılık

• Tümel uzlaşım

Sokrates insanlarda doğuştan var olan bilgiyi açığa çıkartırken

karşılıklı konuşma yöntemini uygular. Bu yöntem iki

aşamadan oluşur: İroni (alaya alma) ve maiotik (doğurtma).

Sokrates, ilk aşamada karşısındakiyle konuşurken bir şeyler

bildiğini sanan kişiye aslında hiçbir şey bilmediğini alaylı

bir şekilde kanıtlar. İkinci aşamada ise, yine ustaca sorduğu

sorularla hiçbir şey bilmediğini düşünen kişinin, aklında

doğuştan var olan bilgilerini açığa çıkarır.

Bu düşüncelere sahip Sokrates, aşağıdakilerden hangisiyle

nitelendirilebilir?

• Septik                       

• Pozitivist

• Empirist

• Pragmatist

• Rasyonalist

− Bilginin öğrenilmesinde zihin mi yoksa zihin dışı varlıklar

mı daha büyük rol oynar?

   − Akıl ya da zihin kendiliğinden başka bir şeye dayanmadan

bilgi edinme olanağına sahip midir?

   − Duyu ve algıların bilgi elde edebilme açısından gücü nedir?

Bu soruların bilgi felsefesinin hangi problemini sorgulamaktadır?

• A) Bilginin değeri            

           

• B) Bilginin sınırları 

• C) Bilginin kaynağı

• D) Doğru bilginin imkanı     

• E) Doğru bilginin ölçütü

Orta Çağ Avrupa bilim anlayışına göre, dünya sabittir, tepsi

gibi düzdür. Bu bilginin doğruluğundan o günün insanları

çok emindi ve herkes bunu böyle onaylıyordu. Peki çoğunluğun

bir şeye doğru demesi, onaylaması gerçekten

onu doğru yapar mı? Şu an hepimiz biliyoruz ki, dünya düz

de değil, sabit de değil. Ancak bu bizim bunu öyle kabul ettiğimiz

için değil, gerçekten öyle olduğu içindir.

Bu parçada aşağıdaki bilginin doğruluk ölçütlerinden

hangisi eleştirilmektedir?

• Apaçıklık                

• Yararlılık

• Tutarlılık

• Uygunluk

• Tümel uzlaşım

İnsan zihnini bilgi bakımından analiz ettiğimizde, zihninin

tüm içeriklerinin bize duyular ve deney tarafından sağlanan

malzemeye indirgenebilir; bu malzeme ise algılardan başka

hiçbir şey değildir. Buna göre zihnimiz, yalnızca tecrübe

ettiğimiz ideleri, duyum ve izlenimleri bilebilir.

Bu parçada sözü edilen bilgi görüşü, aşağıdakilerden

hangisidir?

• Kritisizm                   

• Rasyonalizm

• Pozitivizm

• Empirizm

• Analitik felsefe