Rönesans ve Aydınlanma

15 ve 16. yüzyıllarda Batı’da güzel sanatlar, edebiyat ve düşünce alanında meydana gelen yenilikler ve gelişmelere “Rönesans” adı verilmektedir. Avrupa'da ortaya çıkan Rönesans “yeniden doğuş” anlamındadır.

Batı’nın yaşadığı bu süreci yeniden doğuş olarak adlandırılmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?

• Tarihsel ve kültürel köklerinden bütünüyle kopmayı istemesi

• Bilim ve teknik alanlarda büyük gelişmeler yaşanması

• Antik Yunan'ın özgür düşünce ortamına dönmeye başlaması

• Skolastik düşünce yapısını devamı niteliğinde olması

• Dini ve ahlaki değerleri güçlendirmeye amaçlaması

Rönesans'ta başlayıp 17 yüzyılda pekişen düşünce sistemine “modern düşünce” adı verilir. Modern düşünce ile birlikte ait olan tüm unsurlarda da değişim yaşamıştır.

Aşağıda verilenlerden hangisi söz edilen değişimlerden biri değildir?

• Birey ön plana çıkmıştır

• Hukukun devlete bağlı olması gerektiği düşünülmüştür

• Toplumsal hayat dünyevileşmiştir.

• Hayatın tüm unsurları dine bağlı olarak ele alınmıştır

• Doğanın deney ve akıllı açıklanabileceği düşünülmüştür.

Descartes, şüpheyi bir yöntem olarak kullandığından ve doğru bilgiye ulaşıldığında bu şüphe ortadan kalkar.

Buna göre, Descartes’in şüphe anlayışı aşağıdakilerden hangisidir?

• Şüphe, temel amaçtır.

• Şüphe, doğru bilgiye ulaştıran araçtır.

• Şüphe, eleştiriyle eş değerdir.

• Şüphe, yargıda bulunmamızı sağlar.

• Şüphe, doğru bilginin önündeki engeldir.

Aşağıdakilerden hangisinin 15-17. yüzyıl felsefesinde öne çıkan konu ve görüşlerden olduğu söylenemez?

• Hümanizm

• Bilimsel Yöntem

• Hukuk Felsefesi

• Kartezyen Felsefe

• Arkhe problemi

Hint, Mısır, Antik Yunan ve İslam ilimleri kitaplarının Avrupa dillerine çevrilmesiyle başlayan bilim ve felsefenin etkisi; Batı’da aklın ön plana çıkmasını sağlamıştır. Coğrafi keşifler neticesinde matbaanın kullanılması okuryazarlığı artırmıştır. Yine coğrafi keşiflerin etkisiyle ticarette gelişmeler görülmüş ve üretim tarzının değişmesiyle toplumda sosyal farklılaşmalar oluşmuştur. Amerika’nın keşfiyle beraber orada yaşayan yerlilerden elde edilen kaynaklar ve Afrika’nın sömürgeleştirilmesiyle sağlanan ucuz işgücü, Batı’nın farklı coğrafyalarla kültürel ve ekonomik etkileşimde bulunmasına neden olmuş ve bahsedilen tüm durumlar Avrupa’da Rönesans felsefesini oluşturmuştur.

Bu parçadan Rönesans felsefesi ile ilgili çıkarılacak genel yargı aşağıdakilerden hangisidir?

• Coğrafi gelişmeler ticarette önemli bir artış sağlamıştır.

• Rönesans’ın ortaya çıkmasında birden çok etken vardır.

• Rönesans hareketlerinin etkisi tüm Avrupa’yı etkilemiştir.

• Bu dönemde kültürel etkileşimler yaşanmaya başlamıştır.

• Rönesans hareketleri ile beraber yeni toplumsal sınıflar oluşmuştur.

Spinoza’ya göre doğadaki nedensellik varlıkların iradi olarak eylemlerinin önünde bir engel olarak görülebilecek bir zorunluluk içerebilir. Bu durumda özgür olmanın imkânsızlığı savunulabilir görünse de, bu kolaya kaçmak olur. Çünkü; özgürlük, varlıktaki nedensellik içeren sistemi yönlendirmek değil bu akıl dolu işleyişin farkındalığında davranmaktır.

Bu parçaya göre Spinoza için ‘özgürlük’ aşağıdakilerden hangi ifadeyle örtüşür?

• Doğadaki zorunluluğun bilincinde olma

• İmkansız olduğunu kabul etme

• İnançlarında ısrarcı olma

• Tutkuların peşinden gitme

• Doğayı değiştirmeyi amaç edinme

Bacon, doğanın bilgisine ilişkin doğru bilgi elde etmek istiyorsak algılarımızı kullanmamız gerektiğini öne sürer. Ancak algılarımız tek başına doğayı anlamamıza yeterli değildir. Çünkü insanlarda ön yargılar vardır. Eğer doğaya ilişkin doğru ve güvenilir bilgi edinmek istiyorsa, insanın bu önyargılarından kurtulması gerekir. Ancak bu, tek başına yeterli değildir. Nasıl ki el, bir alet olmaksızın çok az şey yapma gücüne sahipse, akıl da araçsız, yani yöntemsiz kullanıldığında güçsüz kalır. Oysa yöntem onu güçlü kılar. Bu yöntem ise algılardan genel kavramlara ulaşma yoludur.

Bu parçada Bacon’ın savunduğu bilimsel yöntem aşağıdakilerden hangisidir?

• Nedensellik

• Tümevarım

• Birleştirici yöntem

• Analoji

• Tümdengelim

Hobbes’a göre insan doğası gereği bencil bir varlıktır. Sürekli kendi çıkarları peşinde koşar. Durum böyle olunca güçlü zayıfı ezmeye başlar ve bazı bireylerin mal ve can emniyeti tehlike altına girer. İnsanların birbirlerine zarar vermelerini engellemek için ortak uzlaşı ile devlet denen yapı kurulur.

Hobbes’un bu düşüncesinden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

• Devlet yapay bir kurumdur.

• İktidar olmak için her yol denenebilir.

• Devlet güçlülerin egemenliğindeki bir kurumdur.

• Ekonomik çıkarlar toplumun huzurunu bozmaktadır.

• İnsan kendi çıkarlarını arka plana atabilen bir varlıktır.

Aydınlanma Felsefesi'nin kaynağı Rönesans felsefesi ve özellikle de 17.yüzyıl felsefesinin ortaya koyduğu ilkelerdir. Rönesans’tan itibaren düşüncenin tarihsel otoritelerden kurtulması, bilgi ve yaşam hakkında akla ve deneyime dayanmaya başlaması söz konusudur. 17.yüzyılda bu gelişmeler sistemleştirilip temel ilkelere dönüştürülmeye başlanmış, Aydınlanma Felsefesi'nin düşünsel temelleri bir anlamda hazırlanmıştır. Sekülerleşme Aydınlanma Felsefesi'nin ve genel anlamda aydınlanmacılığın her türlü girişiminde temel olmuş olan bir yönelimdir.

Buna göre parçada altı çizili olan ve 17. yüzyılın genel düşünce yapısını yansıtan hangi belirgin özelliği Aydınlanma Felsefesi üzerinde etkili olmuştur?

• Rasyonalizmin ve empirizmin temele alınmış olması

• Toplumsal hayatın dünyevi olması

• Bireyciliğin ön planda olması

• Metafizik düşünce tarzının reddedilmesi

• Evrensel bir tavrın temele alınması

Hume’a göre nedensellik diye gördüğümüz şey

bir olaydan sonra başka bir olayın gelmesidir.Bu iki olay arasında birinin neden diğerinin ise sonuç olduğunu ve aralarında nesnel, zorunlu bir bağ olduğunu bize bildiren bir izlenimimiz yoktur. Sadece olayların art ardalığını görmemizin bizde oluşturduğu psikolojik temelli bir alışkanlık vardır.

Buna göre nedensellik ilkesi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

• Aklın apriori bir kategorisidir.

• Olaylar arasında bulunan nesnel bir bağdır.

• Sezgi ile elde edilen apaçık bir fikirdir.

• Psikolojik temelli algısal bir yanılmadır.

• Duyum ve izlenimlerin yarattığı deneyimlerle kazanılır.