Kiến thức lịch sử Việt Nam

[Năm 1488] Tháng 9, xuống chiếu rằng: Từ nay, các quan phú, huyện, châu xét đặt xã trường. hể là anh em ruột, anh em con chủ con bác và bác cháu, cậu cháu với nhau thì cho một người làm xã trường, không được cả hai cùng làm để trừ mối tệ bè phái hùa nhau.

• Tư liệu đang nói về bản chiếu chỉ được vua Lê Thái Tổ ban hành năm 1488.

• Mục đích của bản chiếu là để ngăn chặn việc kết bè, kết phái làm hại nhân dân.

• Đây là một trong những nội dung cải cách của vua Lê Thánh Tông thời Lê Sơ.

• Đây là một trong những cơ sở để nhà Nguyễn sau này đặt ra chế độ “hồi tị”.

Bộ luật Hồng Đức là một trong những thành tựu đáng tự hào nhất của sự nghiệp Lê Thánh Tông và của cả thời đại của ông. Sự ra đời của bộ luật Hồng Đức được xem là sự kiện đánh dấu trình độ văn minh cao của xã hội Việt Nam bởi thế kỉ 15. Lê Thánh Tông, người khởi xướng luật Hồng Đức, là người thực hiện nghiêm chính pháp luật đã ban hành.

• Bộ Luật Hồng Đức là thành tựu tiêu biểu dưới thời vua Lê Nhân Tông.

• Luật Hồng Đức được dùng để quản lý đất nước, bảo vệ nhân đâm, giai cấp thống trị.

• Hồng Đức là bộ luật có nhiều điểm tiến bộ nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam.

• Bộ luật Hồng Đức được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại.

:Ở trong, quân vệ đông đúc thì năm phủ chia nhau nắm giữ, việc công bề bộn thị sâu bộ bàn nhau mà làm. Cẩm bình coi giữ ba ty để làm vuốt nanh, tim óc. Sáu khoa để xét bác trăm tỷ, sáu tự để thửa hành mọi việc... Bên ngoài thì mới hạ thưa ty cùng tổng hình coi giờ địa phương tất cả

đều liên quan với nhau, ràng buộc lẫn nhau (Lờidụ của Lê Thánh Tông, trích trong: Ngô Sĩ Liên và các sử thần triều Hậu Lê, Đại Việt sử ký toàn thư, Tập 2, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998, tr.453)

• Tư liệu đề cập đến nội dung cải cách hành chính thời Lê Thánh Tông

• Nhờ cái cách bộ máy hành chính thời Lê sơ trở nên hoàn chỉnh, chặt chẽ

• Sau cái cách, bộ máy hành chính có liên quan, ràng buộc, giám sát lẫn nhau

• Đây là cuộc cải cách cuối cùng trong lịch sử chế độ quân chủ Việt Nam

Hiệu quả cải cách hành chính của Minh Mạng là đã tăng cường được tính thống nhất quốc gia, cũng có được vương triều Nguyễn, phần nào ổn định được xã hội sau hàng thế kỉ chiến tranh, vira chống ngoại xâm vừa nội chiến liên miên. Nhưng bị hạn chế và không tạo nên được sức mạnh

kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và quan hệ quốc tế tốt đẹp, có khả năng kiểm chế được ngoại xâm (Văn Tạo, Mười cuộc cải cách, đổi mới lớn trong lịch sử Việt Nam, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội,

• Đoạn tư liệu phản ánh tác động tích cực và hạn chế trong cái cách của vua Minh Mạng trên lĩnh vực hành chính.

• Một trong những hiệu quả tích cực trong cải cách của vua Minh Mạng là tạo dựng được mối quan hệ tốt đẹp với bên ngoài, cũng có khối đại đoàn kết dân tộc

• Cải cách của vua Minh Mạng đã thống nhất các đơn vị hành chính địa phương trong cả nước, thông qua đó hoàn thành thống nhất đất nước về mặt hành chính.

• Cải cách của vua Minh Mạng đã góp phần ổn định tình hình đất nước nhưng không tạo được động lực thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế, chính trị đất nước.

“Cuộc cải cách hành chính của vua Minh Mạng có ý nghĩa rất lớn, thể hiện sự thống nhất đất nước về mặt nhà nước; tăng cường quyền lực trong tay vua, tổ chức chính quyền chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương, tăng cường tỉnh chuyên chế; cách phân chia các tỉnh của vua Minh Mạng được dựa trên cơ sở khoa học, phù hợp với phạm vi quản lý của một tỉnh.. đây là cơ sở để thành lập, phân chia các tỉnh như ngày nay.

• a) Tư liệu đề cập đến ý nghĩa của cuộc cải cách Minh Mạng thế kỉ XIX

• b) Sau cuộc cải cách, chế độ quân chủ trung ương tập quyền lần đầu tiên được hoàn chỉnh.

• c) Đơn vị hành chính cấp tỉnh có từ thời Lê sơ, đến thời Nguyễn được củng cố

• đ) Cải cách Minh Mạng có ảnh hưởng đến cơ cấu hành chính Việt Nam hiện nay.

"Dưới triều Gia Long, để giải quyết các công việc văn phòng trong triều, nhà vua đặt ra ba cơ quan, đó là Thị Thư viện, Thị Hàn viện, Nội hàn viện. Ngay sau khi lên ngôi, vào năm 1820, Minh Mạng cho đổi Thị Thư viện thành Văn thư phòng. Văn thư phòng ngoài nhiệm vụ chính là khởi tháo, phân phát và coi giữ các chiếu dụ cùng văn thư và biên chép các lời phê đáp, tầu văn do chính nhà vua đọc cho, các lệnh truyền theo chỉ thị của nhà vua, còn có chức trách thu giữ các ẩn quan phòng của triều đình. Từ năm 1826, Văn thư phòng lại được giao nhiệm vụ rất quan trọng trong việc điều hành bộ máy hành chính đất nước, đó là nhiệm vụ lưu giữ các châu bản của triều đình".

• a) Tiền thân của Văn thư phòng là Thị Hàn viện do Gia Long sáng lập

• b) Văn thư phòng có chức trách thu giữ các ấn quan phòng của triều đình.

• c) Văn thư phòng nằm trong Lục bộ, lục tự khi vua Minh Mạng tiến hành cải cách.

• d) Đoạn trích trên đang nhắc từ khi cách Mệnhật hành chính của Minh Mạng vào thế kỉ XIX.

Câu 11: Đọc đoạn tư liệu sau.

Đại Nam nhất thống toàn đồ là bản đồ Việt Nam dưới thời Nguyễn, được vẽ vào khoảng năm 1838, ghi rõ “Hoàng Sa”, “Vạn Lý Trường Sa” thuộc lãnh thổ Việt Nam, phía ngoài các đào ven bờ miền Trung Việt Nam thuộc lãnh thổ Việt Nam. Trong bài “Địa lý Vương quốc Cô - chin - chỉ – na (Tạp chí Hội Địa lí Hoàng gia Luân Đôn, Tập 19, 1849, tr.93) của Gút – láp, có đoạn ghi rõ Pa - ra xeo

• a) Đại Nam nhất thống toàn đồ là bản đồ Việt Nam dưới thời Nguyễn, được vẽ vào thế kỉ XVIII.

• (b) Đại Nam nhất thống toàn đồ là một tài liệu, căn cứ để khẳng định Hoàng Sa và Trường Sa trong lịch sử thuộc chủ quyền

• c) Chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa còn được ghi chép trong các tài liệu của người nước ngoài.

• (d) Đại Nam nhất thống toàn đồ là tấm bản đồ duy nhất của Việt Nam hiện nay thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam.

Câu 7: Đọc đoạn tư liệu sau:

“Biến là bộ phận cấu thành chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, là không gian sinh tồn, cửa ngô giao lưu quốc tế, gắn bó mật thiết với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việt Nam phải trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biên, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh và an toàn, phát triển bền vững kinh tế biến gắn liền với đảm bảo quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, tăng cường đối ngoại, hợp tác quốc tế về biến, góp phần duy trì môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển. Phát triển bền vững kinh tế biến Việt Nam là trách nhiệm của cả hệ thống

chính trị, là quyền và nghĩa vụ của mọi tổ chức, doanh nghiệp và người dân Việt Nam". (Nghị quyết số 36 - NQ/TW ngày 22 - 10 – 2018 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045)

• (a) Đoạn tư liệu trên đưa ra nhiều bằng chứng khẳng định quần đảo Hoàng Sa và quần đào Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.

• (b) Trách nhiệm phát triển bền vững kinh tế biển không liên quan đến những người dân sống trong khu vực đất liền.

• (c) Quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của Việt Nam hiện nay có sự gắn bó mật thiết với Biển Đông

• d) Nhiệm vụ phát triển kinh tế biển với đảm bảo an ninh quốc phòng luôn có sự gắn bó mặt thiết, không liên quan đến những người dân sống trong khu vực đất liền.

Câu 8: Đọc đoạn tư liệu sau:

Biển là bộ phận cấu thành chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, là không gian sinh tồn, cửa ngô giao lưu quốc tế, gắn bó mật thiết với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việt Nam phải trở thành quốc gia mạnh về biến, giàu từ biển, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh và an toàn, phát triển bền vững kinh tế biển gắn liền với đảm bảo quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, tăng cường đối ngoại, hợp tác quốc tế về biển, góp phần duy trì môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển. Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, là quyền và nghĩa vụ của mọi tổ chức, doanh nghiệp và người dân Việt Nam"

(Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22-10-2018 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045)

• a) Biến gắn liền với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam từ xưa đến nay.

•  b) Việt Nam cần tăng cường hợp tác quốc tế để chia sẻ chủ quyền trên biển Đông,

• c) Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam là trách nhiệm của ngư dân và hải quân.

• d) Xây dựng nền quốc phòng hùng mạnh là một nhân tố đảm bảo chủ quyền biển đảo.

Câu 9: Đọc đoạn tư liệu sau

“Biển Đông là nơi cư trú của 12 nghìn loài sinh vật, trong đó có khoảng 2040 loài cá, 350 loài san hô, 662 loài rong biển, 12 loài có vú... Trong khu vực này, tập trung 221 loài cây nước mặn tạo nên diện tích rừng ngập mặn tương đối lớn.

Khu vực thềm lục địa của biển Đông có tiềm năng dầu khí cao như bồn trũng Bru-nây, Nam Côn sơn, Hoàng Sa,..."

Nguyễn Văn Âu, Địa lí tự nhiên Biển Đông, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2002, tr.33, 71-72)

• a) Đoạn trích cung cấp thông tin về nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú ở Biển Đông.

• b) Nguồn tài nguyên sinh vật ở Biển Đông rất phong phú đa dạng, nhưng chỉ có động vật mà không có thực vật.

• c) Dầu khí là một trong những nguồn tài nguyên khoáng sản đặc biệt quan trọng ở Biển Đông.

• d) Nguồn dầu khí ở Biển Đông chỉ có thể được khai thác ở 3 địa điểm: bồn trũng Bru - nây. Nam Côn sơn, Hoàng Sa.