Mga Kaganapan sa El Filibusterismo

Pinadalahan din niya ang kanyang mga kaibigang sina Blumentritt, Ponce, Lopez-Jaena, T.H. Pardo de Tavera, Antonio Luna at Juan Luna.

Pinagkaloob ni Rizal kay Valentin Ventura ang orihinal na manuskrito ng El Filibusterismo.

Inilathala ang sipi ng El Filibusterismo sa pahayagang El Nuevo Regimen sa kanyang isyung Oktubre 1891.

Inihandog ni Rizal ang El Filibusterismo sa ala-alang GOMBURZA.

Ipinagkumpara ang Noli at Fili. Ang Noli ay isang romantikong nobelang nagawang puso, damdamin, sariwa, makulay at may taglay na tuwa. Ang Fili ay isang nobelang politikal na gawaing ulo, isip, naglalaman ng pait, pagkamuhi, sakit, karahasan, at pagdurusa.

Ang orihinal na kagustuhan ni Rizal ay gawing mas mahaba ang Fili kaysa sa Noli ngunit dahil sa kakulangan sa salapi ay naging maikli ang Fili (38 kabanata) kung ikukumpara sa Noli (64 kabanata).

Para kay Wenceslao Retana ay mas mahusay ang Noli.

Para kay Marcelo H. del Pilar ay mas mahusay ang Fili.

Sumulat si Rizal kay Blumentritt na nagsasabing kanyang balak na gumawang ikatlong nobela. Ito ay hindi masyadong ukol sa politika kundi sa etika.

Sa kanyang paglalakbay patungong Hongkong ay kanyang sinimulang sulatin ang ikatlong nobela.