Модо

Мақсұт Нұрылдаев. Ол бала кезінде әкесінің аузынан мынандай бір ертегі естіген екен. Баяғыда Сыр өңірі ырысты өлке болыпты. Ақ күріш жайқала өсіп, қамба астыққа толыпты. Халық қуанышы Сырдария өзеніндей тасыған кез екен. Ауылдағы күріш егетін жалғыз қарт кәрілік жеңіп, төсек тартып жатып қалыпты. Сонда әлгі ақсақал ауылдастарын жиып алып: “Жараңдар, асарымды асап, жасарымды жасап, менің жатқан түрім – мынау. Ас – адамның арқауы деген ғой, ол еңбекпен табылады. Арқауы бос арқан үзілгіш келетінін ұмытпаңдар. Көктем болса, мынау, келіп қалды. Егін егу қажет. Кетпен ұстар кім бар? Көзімнің тірісінде қасиетті кетпенімді өз қолыммен табыс етейін. Елін асырар ер қайда, қайсың барсың?” –депті. Жиылған жұрт үн-түнсіз. Қарттар жастарға, жастар ақсақалдарға қарайды. “Өркенсіз өлке болмаушы еді, түңілгендей не болды сендерге?”- деп, назаланды қарт. Сонда да тырп етпей тұрған көпті көріп, ақсақал қатты кейіді: - “Сыр өңірі қамысты келер, Сыр перзенті намысты келер” деуші еді аталарымыз. Намыссыздар ғана қалғаны ма, түге, бұларың қалай? Кім бар менің қолымнан кетпенді алар? Тіс жарып сөйлеген тірі жан болмайды. Қарт диқан теріс қарай аунап түседі де, мәңгілік көз жұмады. Көктем өтеді, жаз өтеді. Күз қаһарына мініп, қыр астынан қыс төбесін көрсеткен шақта, қамбадағы ақ күріш те таусылады. Ала жаздай атқа мініп, көкпар шапқанына мәз болып жүрген көпшілік не істерін білмей қатты күйзеледі. Ақымақтың ақылы түстен кейін енеді” дегендей, бәрі де бармақтарын шайнап, диқан атаның тілін алмағанына өкінеді. “Енді жаз шықса, бәріміз де күріш егейік”, - деп бәтуаласады. Жазға дейін талғажау болар астық тауып келу үшін, алдына үйір-үйір жылқы салып беріп, бірнеше азаматты алыс жаққа аттандырады... Әкесі осы осы жерге келгенде Мақсұт: - Әке, мен де күрішші боламын! – деген көзін алыс нүктеге қадап. - Ниетіңе жет, қарағым, - деді әкесі сабырлы кейіппен... Содан бері көп жыл өтті. Ауылдастарын жинаған кім?

• A) Мақсұттың әкесі
• В)Ақсақал
• C) Мақсұт
• D) қарттар

Шығарманың негізгі ойы қандай?*

• A) агрономдық білім алу
• B) күрішші болу
• C) кетпенді табыстау
• D) еңбек ету

Үзіндіден теңеуді тап: Халық қуанышы Сырдария өзеніндей тасыған кез екен.

• А)Тасыған
• В)Халықтың
• С)Өзеніндей
• д)қуанышты

Әңгіме жоспарының дұрыс ретін тап? 1.Күйзелген көпшілік 2.Ырысты өлке 3.Масұт агроном 4.Ақсақал сөзі

• A) 2,4,1,3
• B) 4,1,3,2
• C) 2,3,1,4
• D) 3,2,4,1

Үзінді шығарманың қай бөлігі? Көктем өтеді, жаз өтеді. Күз қаһарына мініп, қыр астынан қыс төбесін көрсеткен шақта, қамбадағы ақ күріш те таусылады.

• Сюжеттің басталуы
• Сюжеттің Шиеленісуі
• Сюжеттің Дамуы
• Сюжеттің Шешуі

Әңгіме қортындысына сай келетін нақыл сөз?*

• A) еңбек түбі – береке
• B) еңбек етте мақтан, ойнап күл де шаттан
• C) еңбегі аздың өнбегі аз
• D) еңбек етпей, елге өкпелеме. Егін екпей жерге өкпелеме

Сәтемір жеті жасар күнінде атасынан жетім қалыпты. Күндердің бір күні Сәтемір далада ойнап жүріп, бір ескі тамның түбінде шаршаған соң сүйеніп, жан-жағына қарап жатса, бір аяғы ақсақ құмырсқа тамның төбесіне қарай өрмелеп барады да, орта шеніне барғанда құлап түседі, тұра салып тағы да өрмелейді, манағыдан гөрі жоғарырақ барғанда тағы құлап түседі. Үшінші рет құмырсқа және тырмысады; ақыры бар күшін салып, қисая-мисая барып, тамның төбесіне шығып кетеді. Мұны көріп Сәтемір ойға қалды: құдайтағаланың жаратқан жан-жануарының ең кішкентайы осы құмырсқа-екеш құмырсқа да тынбай жұмыс жасап жүр, сонда да қоймай, ақырында мұратына жетті; тамның басына шықты; мұны көріп отырып менің де талап іздемей, жұмыссыз ойнап жүргенім ақылсыздық екен деп ойын тастап, қалаға барады. Қалада бір зор білімді, оқымысты молда бар екен, соған үй сыпыруға жалданып, ақысына оқу оқыпты-мыс. Ақырында сол Сәтемір асқанда данышпан, айдай әлемге патша болған. Әнгіменің басты кейіпкері кім?

• Жеті жасар бала
• Атасы
• Молда
• Ақсақ құмырсқа

Үзінді әңгіменің қай бөлігі? Күндердің бір күні Сәтемір далада ойнап жүріп, бір ескі тамның түбінде шаршаған соң сүйеніп, жан-жағына қарап жатса, бір аяғы ақсақ құмырсқа тамның төбесіне қарай өрмелеп барады да, орта шеніне барғанда құлап түседі,

• Сюжеттің дамуы
• Сюжеттің шиеленісуі
• Сюжеттің шарықтау шегі
• Сюжеттің шешімі

Әңгіме жоспарының дұрыс ретін тап? 1 ақсақ құмырсқа 2 данышпан патша 3 молдадан оқу 4 жетім сәтемір

• 2.3.1.4
• 4.1.2.3
• 4.1.3.2
• 3.2.1.4

Үзіндідегі Сәтемір ханның әрекетіне сай келетін нақыл сөз? Қалада бір зор білімді, оқымысты молда бар екен, соған үй сыпыруға жалданып, ақысына оқу оқыпты-мыс. Ақырында сол Сәтемір асқанда данышпан, айдай әлемге патша болған.

• Оқу инемен құдық қазғандай
• Талпынған жетер мұратқа
• Білімді мыңды жығады
• Ақы төлемесең,молда үйіңе жолатпайды