39. Мәтінмен жұмыс 15

   «Кока-коланы» 1866 жылы доктор-фармацевт Джон Пемертон ойлап тапқан болатын. Джон Пемертон дәрілік тұнбаны ойлап таптым деп ойлап, оны асқазан ауруларына қарсы емдік қасиеті бар деген тұжырымды алға тартқан. Бұл тұжырымдамада бір шындыққа ұқсас негіз бар сияқты. Өйткені «кока-коланың» алғашқы ингредиенттер құрамында тәуелділік тудыратын заттар болды. Қазіргі таңда бұл сусында ондай зат жоқ.

   Бір литр сусынды жасау үшін 2 литр су қажет. Үндістан еліндегі ауыз су тапшылығы 2004 жылы қалың жұрттын «Кока-кола» компаниясына қарсы ереуілге шығуына түрткі болған. Бір қызығы «Кока-кола» компаниясының бұдан бірнеше жыл бұрын жүргізген бағдарламасында адамдарды қарапайым судан гөрі кока-кола ішуге шақырған. Бағдарламаның негізгі бойынша, мейрамханаларда ауыз суға тапсырыс берген адамға «кока-кола» сусыны ұсынылатын.

   «Кока-коланың» құрамы қандай? Бөтелкедегі қағазға қарасақ: газдалған су, қант, карамель бояушысы, кофеин мен дәмдеуіштер. Бірақ сусынның құрамында тағы бір «7X» деген құпия ингредиент бар. Бұл заттың мазмұны жазылған ақпарат Джорджия штатына тиісті Атланта қаласының банкінде сақтаулы тұр. Дүниежүзінде осы заттың не екенін білетін адамдардың саны санаулы. Осы орайда, «Біз не ішіп жатырмыз?» деген сұрақ туындауы мүмкін.

   Бүгінге бар білетініміз, бұл «кока-коланың» қант құрамы өте жоғары газдалған сусын болып табылады.

Мәтін қандай үлгіде жазылған?

• Шығарма

• Эссе

• Мақала

• Сұхбат

   «Кока-коланы» 1866 жылы доктор-фармацевт Джон Пемертон ойлап тапқан болатын. Джон Пемертон дәрілік тұнбаны ойлап таптым деп ойлап, оны асқазан ауруларына қарсы емдік қасиеті бар деген тұжырымды алға тартқан. Бұл тұжырымдамада бір шындыққа ұқсас негіз бар сияқты. Өйткені «кока-коланың» алғашқы ингредиенттер құрамында тәуелділік тудыратын заттар болды. Қазіргі таңда бұл сусында ондай зат жоқ.

   Бір литр сусынды жасау үшін 2 литр су қажет. Үндістан еліндегі ауыз су тапшылығы 2004 жылы қалың жұрттын «Кока-кола» компаниясына қарсы ереуілге шығуына түрткі болған. Бір қызығы «Кока-кола» компаниясының бұдан бірнеше жыл бұрын жүргізген бағдарламасында адамдарды қарапайым судан гөрі кока-кола ішуге шақырған. Бағдарламаның негізгі бойынша, мейрамханаларда ауыз суға тапсырыс берген адамға «кока-кола» сусыны ұсынылатын.

   «Кока-коланың» құрамы қандай? Бөтелкедегі қағазға қарасақ: газдалған су, қант, карамель бояушысы, кофеин мен дәмдеуіштер. Бірақ сусынның құрамында тағы бір «7X» деген құпия ингредиент бар. Бұл заттың мазмұны жазылған ақпарат Джорджия штатына тиісті Атланта қаласының банкінде сақтаулы тұр. Дүниежүзінде осы заттың не екенін білетін адамдардың саны санаулы. Осы орайда, «Біз не ішіп жатырмыз?» деген сұрақ туындауы мүмкін.

   Бүгінге бар білетініміз, бұл «кока-коланың» қант құрамы өте жоғары газдалған сусын болып табылады.

Үнді халқы не себепті ереуілге шықты?

• Коланы ауыз судың орнына беретіндіктен

• Коланы Үндістан елінде өндіретіндіктен

• Кола өте зиян болғандықтан

• Колаға өте көп көлемде су жұмсалатындықтан

   «Кока-коланы» 1866 жылы доктор-фармацевт Джон Пемертон ойлап тапқан болатын. Джон Пемертон дәрілік тұнбаны ойлап таптым деп ойлап, оны асқазан ауруларына қарсы емдік қасиеті бар деген тұжырымды алға тартқан. Бұл тұжырымдамада бір шындыққа ұқсас негіз бар сияқты. Өйткені «кока-коланың» алғашқы ингредиенттер құрамында тәуелділік тудыратын заттар болды. Қазіргі таңда бұл сусында ондай зат жоқ.

   Бір литр сусынды жасау үшін 2 литр су қажет. Үндістан еліндегі ауыз су тапшылығы 2004 жылы қалың жұрттын «Кока-кола» компаниясына қарсы ереуілге шығуына түрткі болған. Бір қызығы «Кока-кола» компаниясының бұдан бірнеше жыл бұрын жүргізген бағдарламасында адамдарды қарапайым судан гөрі кока-кола ішуге шақырған. Бағдарламаның негізгі бойынша, мейрамханаларда ауыз суға тапсырыс берген адамға «кока-кола» сусыны ұсынылатын.

   «Кока-коланың» құрамы қандай? Бөтелкедегі қағазға қарасақ: газдалған су, қант, карамель бояушысы, кофеин мен дәмдеуіштер. Бірақ сусынның құрамында тағы бір «7X» деген құпия ингредиент бар. Бұл заттың мазмұны жазылған ақпарат Джорджия штатына тиісті Атланта қаласының банкінде сақтаулы тұр. Дүниежүзінде осы заттың не екенін білетін адамдардың саны санаулы. Осы орайда, «Біз не ішіп жатырмыз?» деген сұрақ туындауы мүмкін.

   Бүгінге бар білетініміз, бұл «кока-коланың» қант құрамы өте жоғары газдалған сусын болып табылады.

Мәтіннің бірінші бөлімінде төмендегі ақпараттардың қайсысы бар?

• Коланы қарапайым шаруа ойлап тапты.

• Бастапқыда коланы дәрі ретінде қолдануға болады деген ой болған.

• Коланың пайдалы екендігі дәлелденген.

• Тәуелділік тудыратын заттар кола құрамында әлі де бар.

   Жазушы Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повесі бойынша кино түсіру үшін шығармашылық топ басты рөлді ойнайтын баланы көп іздеген. Осы фильмнің екінші режиссері Тұрар Дүйсебайұлы кинооператормен Алматыда асханаға бара жатқан жолда бір баламен кездейсоқ кезіккен. Ақ фартук таққан сыныбындағы екі қызды қуып келе жатқан, көзінде оты бар бадырақ көз бала — Нұрланға кезіккен.

   «Ішімнен жер-көктен іздеген Қожамыз осы деп түйдім. Екеуміз жүріп шап беріп ұстап алдық. «Жібер, жібер мені» деп қояр емес. «Мен режиссермін, киноға түсетін бала іздеп жүр едім, сенің түр-келбетің соның рөліне лайық екен, атың кім өзіңнің?» деп жөнімізді айттық. «Не надо, я не хочу сниматься в кино!» деп азар да безер. Аты мен мекен-жайын сұрап қанша әлектенсек те, тіс жармады. Қырсық екен өзі. Әлгінде қашып бара жатқан қыздар бізге таңдана қарап тұр. Содан әлгі баланың аты-жөнінің Нұрлан Сегізбаев екенін, әкесінің қызмет орнын сол қыздар айтып берді. Тез арада хабарластық. Әкесі министрлер кабинетінде жұмыс істейтін қартаң кісі екен. «Ой, балам көнбейді, өте бұзық, одан көршілер де, мұғалімдер де әбден зәрезап болып біткен, бекер ұятқа қалдырып жүрер мені, қойыңдар» деп болар емес. Мекен-жайын сұрап алып, кешкісін үйіне бардық. Бала перденің ар жағынан жылтың-жылтың етін, біз жаққа сығалап қарап жүр. Кенже баласы болған соң тым еркелетіп жіберген екен. Ата-анасы: «Өзіңіз білміз, ұятқа қалдырса бізді кінәламаңыз» деді. «Ақыры отбасымен бірге Нұрланды көндіріп, кинопробаға шақырдық», - деп режиссер Тұрар Дүйсебайұлы әсерлі сәтті еске алды.

Режиссердің көзі не үшін дәл Нұрланға түсті?

• Қарапайымдылығы мен өжеттігі үшін

• Бас кейіпкерге түр-әлпеті ұқсағандығы үшін

• Сотқарлау, шошақайлығы үшін

• Үндемес момындығы үшін

   Жазушы Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повесі бойынша кино түсіру үшін шығармашылық топ басты рөлді ойнайтын баланы көп іздеген. Осы фильмнің екінші режиссері Тұрар Дүйсебайұлы кинооператормен Алматыда асханаға бара жатқан жолда бір баламен кездейсоқ кезіккен. Ақ фартук таққан сыныбындағы екі қызды қуып келе жатқан, көзінде оты бар бадырақ көз бала — Нұрланға кезіккен.

   «Ішімнен жер-көктен іздеген Қожамыз осы деп түйдім. Екеуміз жүріп шап беріп ұстап алдық. «Жібер, жібер мені» деп қояр емес. «Мен режиссермін, киноға түсетін бала іздеп жүр едім, сенің түр-келбетің соның рөліне лайық екен, атың кім өзіңнің?» деп жөнімізді айттық. «Не надо, я не хочу сниматься в кино!» деп азар да безер. Аты мен мекен-жайын сұрап қанша әлектенсек те, тіс жармады. Қырсық екен өзі. Әлгінде қашып бара жатқан қыздар бізге таңдана қарап тұр. Содан әлгі баланың аты-жөнінің Нұрлан Сегізбаев екенін, әкесінің қызмет орнын сол қыздар айтып берді. Тез арада хабарластық. Әкесі министрлер кабинетінде жұмыс істейтін қартаң кісі екен. «Ой, балам көнбейді, өте бұзық, одан көршілер де, мұғалімдер де әбден зәрезап болып біткен, бекер ұятқа қалдырып жүрер мені, қойыңдар» деп болар емес. Мекен-жайын сұрап алып, кешкісін үйіне бардық. Бала перденің ар жағынан жылтың-жылтың етін, біз жаққа сығалап қарап жүр. Кенже баласы болған соң тым еркелетіп жіберген екен. Ата-анасы: «Өзіңіз білміз, ұятқа қалдырса бізді кінәламаңыз» деді. «Ақыры отбасымен бірге Нұрланды көндіріп, кинопробаға шақырдық», - деп режиссер Тұрар Дүйсебайұлы әсерлі сәтті еске алды.

Мәтінде қандай оқиға айтылып жатыр?

• Киноның өмірмен байланысы жайлы

• Киноның лирикалық мағынасын жеткізу жайлы

• Киноның бас кейіпкерінің рөлін сомдайтын баланы табу жайлы

• Киноны ауыл маңайында түсіру жайлы

   Жазушы Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повесі бойынша кино түсіру үшін шығармашылық топ басты рөлді ойнайтын баланы көп іздеген. Осы фильмнің екінші режиссері Тұрар Дүйсебайұлы кинооператормен Алматыда асханаға бара жатқан жолда бір баламен кездейсоқ кезіккен. Ақ фартук таққан сыныбындағы екі қызды қуып келе жатқан, көзінде оты бар бадырақ көз бала — Нұрланға кезіккен.

   «Ішімнен жер-көктен іздеген Қожамыз осы деп түйдім. Екеуміз жүріп шап беріп ұстап алдық. «Жібер, жібер мені» деп қояр емес. «Мен режиссермін, киноға түсетін бала іздеп жүр едім, сенің түр-келбетің соның рөліне лайық екен, атың кім өзіңнің?» деп жөнімізді айттық. «Не надо, я не хочу сниматься в кино!» деп азар да безер. Аты мен мекен-жайын сұрап қанша әлектенсек те, тіс жармады. Қырсық екен өзі. Әлгінде қашып бара жатқан қыздар бізге таңдана қарап тұр. Содан әлгі баланың аты-жөнінің Нұрлан Сегізбаев екенін, әкесінің қызмет орнын сол қыздар айтып берді. Тез арада хабарластық. Әкесі министрлер кабинетінде жұмыс істейтін қартаң кісі екен. «Ой, балам көнбейді, өте бұзық, одан көршілер де, мұғалімдер де әбден зәрезап болып біткен, бекер ұятқа қалдырып жүрер мені, қойыңдар» деп болар емес. Мекен-жайын сұрап алып, кешкісін үйіне бардық. Бала перденің ар жағынан жылтың-жылтың етін, біз жаққа сығалап қарап жүр. Кенже баласы болған соң тым еркелетіп жіберген екен. Ата-анасы: «Өзіңіз білміз, ұятқа қалдырса бізді кінәламаңыз» деді. «Ақыры отбасымен бірге Нұрланды көндіріп, кинопробаға шақырдық», - деп режиссер Тұрар Дүйсебайұлы әсерлі сәтті еске алды.

Берілген ақпараттардың қайсысы мәтін мазмұны бойынша дұрыс?

• Мекен-жайын әкесі айтты.

• Баланың ата-анасы күмән келтірмеді.

• Баланың әкесі бірден келісті.

• Баланың мекен-жайын қыздар айтты.

   Жазушы Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повесі бойынша кино түсіру үшін шығармашылық топ басты рөлді ойнайтын баланы көп іздеген. Осы фильмнің екінші режиссері Тұрар Дүйсебайұлы кинооператормен Алматыда асханаға бара жатқан жолда бір баламен кездейсоқ кезіккен. Ақ фартук таққан сыныбындағы екі қызды қуып келе жатқан, көзінде оты бар бадырақ көз бала — Нұрланға кезіккен.

   «Ішімнен жер-көктен іздеген Қожамыз осы деп түйдім. Екеуміз жүріп шап беріп ұстап алдық. «Жібер, жібер мені» деп қояр емес. «Мен режиссермін, киноға түсетін бала іздеп жүр едім, сенің түр-келбетің соның рөліне лайық екен, атың кім өзіңнің?» деп жөнімізді айттық. «Не надо, я не хочу сниматься в кино!» деп азар да безер. Аты мен мекен-жайын сұрап қанша әлектенсек те, тіс жармады. Қырсық екен өзі. Әлгінде қашып бара жатқан қыздар бізге таңдана қарап тұр. Содан әлгі баланың аты-жөнінің Нұрлан Сегізбаев екенін, әкесінің қызмет орнын сол қыздар айтып берді. Тез арада хабарластық. Әкесі министрлер кабинетінде жұмыс істейтін қартаң кісі екен. «Ой, балам көнбейді, өте бұзық, одан көршілер де, мұғалімдер де әбден зәрезап болып біткен, бекер ұятқа қалдырып жүрер мені, қойыңдар» деп болар емес. Мекен-жайын сұрап алып, кешкісін үйіне бардық. Бала перденің ар жағынан жылтың-жылтың етін, біз жаққа сығалап қарап жүр. Кенже баласы болған соң тым еркелетіп жіберген екен. Ата-анасы: «Өзіңіз білміз, ұятқа қалдырса бізді кінәламаңыз» деді. «Ақыры отбасымен бірге Нұрланды көндіріп, кинопробаға шақырдық», - деп режиссер Тұрар Дүйсебайұлы әсерлі сәтті еске алды.

Қарамен жазылған тіркеспен мағыналас сөзді табыңыз.

• Үндемеді

• Ойланды

• Сөйлейді

• Ашуланды

   Теңіз жағасын жағалап келе жатқан бір кісі жерден бір нәрселерді алып, теңізге лақтырып жатқан бір баланы көреді. Жақындағанда оның толқынмен жағаға шығып қалған теңіз жұлдыздарын құтқармақ болып жатқанын байқайды. Ал көкжиекке дейін созылып жатқан жаға болса, теңіз жұлдыздарына толып-ақ қалған екен.

– Сен не істеп жатырсың? - деп сұрайды әлгі кісі.

– Бұлар ертең су қайтқанға дейін жағада қалып қойса, өліп қалады ғой, - дейді бала таңырқап.

– Бұл ақымақтық қой! - дейді қызбаланып әлгі адам. – Қарашы олар қаншама?! Жағада мың емес, миллионы жатыр. Бір өзің ештеңе өзгерте алмайсың, сенің осы жасап жатқан тіршілігіңнің мәні бар ма? - деп тағы қосады.

   Бала шамалы ойланып, келесі теңіз жұлдызын қолға алады да, теңізге қайтарып жатып:

– Дәл осы жұлдыздың тағдыры үшін жасағанымның мәні көп, - депті.

Мәтіндегі баланы төмендегілердің қайсысы сипаттай алады?

• Тентек

• Сотқар

• Мейірімді

• Қырсық

   Теңіз жағасын жағалап келе жатқан бір кісі жерден бір нәрселерді алып, теңізге лақтырып жатқан бір баланы көреді. Жақындағанда оның толқынмен жағаға шығып қалған теңіз жұлдыздарын құтқармақ болып жатқанын байқайды. Ал көкжиекке дейін созылып жатқан жаға болса, теңіз жұлдыздарына толып-ақ қалған екен.

– Сен не істеп жатырсың? - деп сұрайды әлгі кісі.

– Бұлар ертең су қайтқанға дейін жағада қалып қойса, өліп қалады ғой, - дейді бала таңырқап.

– Бұл ақымақтық қой! - дейді қызбаланып әлгі адам. – Қарашы олар қаншама?! Жағада мың емес, миллионы жатыр. Бір өзің ештеңе өзгерте алмайсың, сенің осы жасап жатқан тіршілігіңнің мәні бар ма? - деп тағы қосады.

   Бала шамалы ойланып, келесі теңіз жұлдызын қолға алады да, теңізге қайтарып жатып:

– Дәл осы жұлдыздың тағдыры үшін жасағанымның мәні көп, - депті.

Мәтін мазмұнынан тыс тіркесті табыңыз.

• Жұлдызды аспан

• Теңіз жұлдыздары

• Бейтаныс адам

• Мейірімді бала

   Теңіз жағасын жағалап келе жатқан бір кісі жерден бір нәрселерді алып, теңізге лақтырып жатқан бір баланы көреді. Жақындағанда оның толқынмен жағаға шығып қалған теңіз жұлдыздарын құтқармақ болып жатқанын байқайды. Ал көкжиекке дейін созылып жатқан жаға болса, теңіз жұлдыздарына толып-ақ қалған екен.

– Сен не істеп жатырсың? - деп сұрайды әлгі кісі.

– Бұлар ертең су қайтқанға дейін жағада қалып қойса, өліп қалады ғой, - дейді бала таңырқап.

– Бұл ақымақтық қой! - дейді қызбаланып әлгі адам. – Қарашы олар қаншама?! Жағада мың емес, миллионы жатыр. Бір өзің ештеңе өзгерте алмайсың, сенің осы жасап жатқан тіршілігіңнің мәні бар ма? - деп тағы қосады.

   Бала шамалы ойланып, келесі теңіз жұлдызын қолға алады да, теңізге қайтарып жатып:

– Дәл осы жұлдыздың тағдыры үшін жасағанымның мәні көп, - депті.

Баланың соңғы сөзіне қай мақал сай келеді?

• Жамандық жақын, жақсылық алыс.

• Жақсылықтың үлкен-кішісі болмайды.

• Еңбегі аздың - өнбегі аз.

• Көп - қорқытады, терең - батырады.