QH 10G #31

ХІІІ ғасырда Ұлы Дала мен Еуразияда саяси жағдайдың өзгеруіне әкелген:

• Түрік қағанатының құрылуы мен түрік тайпаларының таралуы

• Қыпшақ мемлекетінің құрылуы және олардың Еуропаға көшуі

• Монғол басқыншылығы мен Шыңғыс империясының құрылуы

• Хорезмшах мемлекетінің құрылуы мен Иран, Кавказ аумағының жаулап алынуы

І м.ж. ортасында Ұлы Даланың шығысында көшіп-қонып жүрген түркілерге туыстас халық:

• Моңғолдар

• Печенегтер

• Жужандар

• Қарақытайлар

Түркілермен туыс моңғолдардың Монғолия аумағына қоныстануына себеп болған: /сол тұста татар тайпасы өмір сүрді, бұл этноним моңғолдарға берілді/

• Қыпшақ мемлекетінің құлауы

• «Ұлы қоныс аударудың басталуы»

• Қазақ хандығының құрылуы

• Ұйғыр қағандығы құлағаннан кейін

Қытай дереккөздерінде моңғолдардың аталуы:

• Халха-моңғолдар

• Татарлар немесе моңғол-татарлар

• Қарақытайлар

• Татарлар немесе маньчжурлар

Русьте моңғолдарды атады:

• Татарлар

• Наймандар

• Керейлер

• Қыпшақтар

Еуропалық карталарда Орталық Азияны атады:

• Моңғолия

• Үлкен Түркістан

• Татария (Тартария)

• Дешті Қыпшақ

«Шыңғыс хан – есім емес, моңғолдың ұлы ханының атағы.Оның шын есімі – Темучин.Ол 1155 немесе 1162 жылы қият тайпасындағы ақсүйек батыр Есугейдің отбасында туған.Есугей Темучин он жасқа жеткенде татарлармен болған шайқаста қаза тапты.Жас кезінде Темучин қорлықты, жәбірлеуді және мұқтаждықты басына өткізді.Бірақ ержүректілігі мен ақылының арқасында айналасына жауынгерлер жасағын жинап, көрнекті батырға айналды.Әскербасы ретінде оның теңдесі жоқ болды.ХІІ ғасырдың соңына қарай ол көп әскер жинақтады.Әрбір сәтті жорықтан кейін Темуиннің даңқы өсе түсті.1203 жылы Темучин керейіттерді, кейін наймандар мен меркіттерді бағындырды.1206 жылға қарай ол барлық моңғол тайпаларын өз қол астына біріктірді.1206 жылы көктемде моңғол ақсүйектерінің құрылтайында Темучин Ұлы хан болып жарияланып, оған Шыңғыс хан атағы берілді»

Мәтінді және тарихи біліміңізді пайдаланып Темучиннің өмір сүрген жылдарын анықтаңыз:

• 1155 (1162)-1255 жж

• 1150-1227 жж

• 1155 (1162)-1227 жж

• 1170-1206 жж

Темучиннің көп әскер жинақтаған уақыты:

• ХІІІ ғасырдың басында

• ХІІ ғасырдың соңына қарай

• ХІV ғасырдың басына қарай

• ХІ ғасырдың ортасына қарай

Темучиннің 1203 жылы бағындырған халықтары:

• Қыпшақ, хорезм, қарақытай

• Оғыз, печенег, кангар

• Керейіттер, наймандар, меркіттер

• Хазар, меркіт, қыпшақ

Темучиннің Шыңғыс хан атағын алған жылы:

• 1203 ж

• 1204 ж

• 1205 ж

• 1206 ж