Firmlar, bazarlar və rəqabət-3 (M5-M6)

Bazar rəqabəti şəraitində qalibləri müəyyən edən:

• istehlakçılardır

• firmalardır

• dövlətdir

• dövlət məmurlarıdır

• həmkarlar ittifaqı təşkilatıdır 

Aşağıdakılardan hansı rəqabətin baş verməsinə imkan verməz?

• rəqabətin hamı üçün açıq və şəffaf keçirilməsi halında

• haqsız rəqabət yol verilmədikdə

• bütün iştirakçıların rəqabətin nəticəsi ilə razılaşması və bunu qəbul etməsi halında

• məlum “oyun qaydaları”na əməl edilməsinə iştirakçılardan birinin nəzarət etməsi halında

• rəqiblərin hamısının razılaşdırılmış qaydalara əməl etmələrinə ədaləti təmin edən və son nəticəyə marağı olmayan (bitərəf) qurumun nəzarət etməsi halında

Rəqabətin baş verməsi üçün aşağıdakılardan hansı biri olmamalıdır?

• rəqabət iştirakçılarına öz aralarında sərbəst sövdələşmə imkanının verilməsi

• təməl insan haqqlarının və azadlıqların təminat altına alınması

• mübarizənin aparılması üçün razılaşdırılmış və hamı tərəfindən qəbul edilən qayda və qadağaların olması

• rəqabət iştirakçıları arasında hər hansı bir fərqləndirmənin və ya ayrıseçkiliyin yolverilməzliyi

• rəqabət iştirakçılarının məqsədlərinin toqquşması

Aşağıdakılardan hansı haqsız rəqabətin forması deyil?

• haqsız sahibkarlıq fəaliyyəti

• rəqibin təsərrüfat fəaliyyətinə müdaxilə

• rəqibin təsərrüfat fəaliyyətinin nüfuzdan salınması

• rəqibin təsərrüfat fəaliyyətinin təqlidi

• kartel sövdələşməsi

Aşağıdakı fikirlərdən hansı yanlışdır?

• Qayda və qadağaların razılaşdırılmadığı (müəyyən edilmədiyi) bir mübarizədə rəqabətin haqlılığını müəyyən etmək mümkünsüzdür

• Rəqabət hər bir iştirakçının özü istədiyi kimi davrana biləcəyi bir oyundur

• Rəqabət hər bir iştirakçının özü istədiyi kimi davrana biləcəyi bir oyun deyildir

• Rəqabətin aparılması üçün razılaşdırılmış, hamı tərəfindən qəbul və əməl edilən qaydalar olmaldır

• Rəqabət bütün iştirakçılar üçün eyni olan qaydalar və hüquqi rejim şəraitində mümkün ola bilər

Aşağıdakılardan hansı “Rəqabətin hərəkətverici qüvvələri” modelinində göstərilən rəqabət amilləri sırasına aid deyil?

• Sahədə mövcud firmalar

• Sahəyə yeni daxil ola biləcək potensial rəqiblər

• Əvəzedici məhsulların təhlükəsi

• Tədarükçülərin bazar gücü

• Dövlət siyasəti

Bunlardan biri sahədə mövcud firmalar arasında rəqabətin intensivliyini müəyyən edən amillər sırasına daxil deyil. Həmin amil hansıdır?

• sahədə rəqabət aparan firmaların sayı və təmərküzləşmə səviyyəsi

• məhsulun fərqliləşdirilməsi və məhsula tələbatın səviyyəsi

• sahənin həyat tsiklinin mərhələsi

• sahə bazarına giriş maneələri

• sahədən çıxış maneələri

Təkmil rəqabət bazarı modelinin əlamətlərindən hansı yanlış verilib?

• məhsulların yekcinsliyi (standart məhsullar)

• bazara giriş-çıxış maneələrinin əhəmiyyətli dərəcədə olması

• bazarda çox sayda kiçik firmaların mövcud olması

• resurslara bərabər əlçatanlıq (firmalar üçün istehsal amilləri eyni qədər əlçatandır)

• tam informasiyalılıq

Əgər zavod səviyyəsində xərclər funksiyası U-formalıdırsa, onda təkmil rəqabət şəraitində uzunmüddətli dövrdə bütün zavodlar:

• eyni ölçüdə - orta xərclərin minimum olduğu istehsal həcminə uyğun ölçüdə - olacaq

• eyni ölçüdə - orta xərclərin maksimum olduğu istehsal həcminə uyğun ölçüdə - olacaq

• eyni ölçüdə - orta xərclərin orta səviyyəsinə uyğun ölçüdə - olacaq

• fərqli ölçülərdə - orta xərclərin səviyyəsindən asılı olaraq - olacaq

• eyni idarəetmə strukturlarına malik olcaqlar

Təkmil rəqabət bazar modelində uzunmüddətli tarazlıq halında qiymət:

• son hədd (marjinal) xərclərdən bir qədər aşağı olur

• uzunmüddətli orta xərclərlə son hədd xərclərin arasında olur

• uzunmüddətli orta xərclər minimumuna bərabər olur

• uzunmüddətli orta xərclər maksimumuna bərabər olur

• uzunmüddətli orta xərclərin orta göstəricisinə bərabər olur