International economics

Mutlaq ustunlik nazariyasi – bu

• xalqaro savdoning afzalligini tushuntiruvchi, har bir mamlakatda shunday tovar borki, bunda bir birlik xarajat bilan boshqa davlatlarga nisbatan ko’proq tovar ishlab chiqarishi mumkin bo’lgan tamoyildir.

• tovarlarni ishlab chikarishga qilinadigan xarajatlarda mutlok ustunlikka ega bo’lish, tashqi savdoning keng tarqalish sabablarini batamom tushuntirib beradi.

• mamlakatda barcha kuchni shu erda nisbatan ko’prok samaradorlikka ega tovarlarni ishlab chiqarishga qaratish va ularni eksport qilishdir.

• xalqaro tovar ayirboshlash foydaliligining sabablarini tadqiq qilishdir.

   

Nisbiy ustunlik nazariyasi – bu

• mamlakatlarga eksportni ko’paytirshiga yordam berish va importni cheklashga qaratilgan manfaatlariga mosdir.

• mamlakat uchun eng katta samaradorlikka erishgan tovarlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashishi va ularni mamlakatning ustunligi minimal bo’lgan tovarlarga ayirboshlagan holda eksport

• mamlakat fakat o’zi ishlab chiqargan narsanigina iste’mol kilishi kerak deydi.

• importga soliq solish, ish joylarini tashkil etish va mamlakat daromadining kupayishiga olib boradigan vositadir

A mamlakat bir butun resurs sarf qilib 1t bug’doy yoki 4t ko’mir ishlab chiqarishi mumkin.  B mamlakat bir butun resurs sarf qilib 2t bug’doy yoki 5t ko’mir ishlab chiqarishi mumkin.

Bunda qaysi biri maqsadga muvofiq?

• A mamlakat bug’doy eksport qiladi va ko’mir import qiladi

• B mamlakat bug’doy eksport qiladi va ko’mir import qiladi

• A mamlakat bug’doyni eksport ham, import ham qilmaydi

• B mamlakat ko’mirni eksport ham, import ham qilmaydi

Import boji -

• xalqaro savdoning qisqarishiga olib keladi

• narxlarning oshishiga olib keladi

• davlat byudjetiga daromadlar olib keladi

• barchasi

Eksport kvotasini topish formulasi:

• K_e = YaIM / Expoert  ½

• K_e = Export / YaIM  100%

• K_e = YaIM / Export  100%

Protektsionizm bu:

• milliy iqtisodiyotni milliy raqobatdan ximoya qilishga qaratilgan iqtisodiy siyosatdir

• milliy iqtisodiyot orqali xorijiy raqobatni kuchaytirishga qaratilgan iqtisodiy siyosatdir

• xorijiy iqtisodiyotni milliy raqobatdan ximoya qilishga qaratilgan iqtisodiy siyosatdir

• milliy iqtisodiyotni xorijiy raqobatdan ximoya qilishga qaratilgan iqtisodiy siyosatdir.

Bojxona tarifi – bu:

• tizimlashtirilgan bojxona bojlari stavkalarining ro’yxati;

• tizimlashtirilgan bojxona bojlari xarakat mexanizmi

• davlat faravonligiga qaratilgan bojxona bojlari;

• davlat faravonligiga qaratilmagan bojxona bojlari.

Muayyan bir davr mobaynida miqdor yoki summa ko’rinishida eksport va import hajmini cheklashga qaratilgan notarif chora-tadbirlar majmui:

• litsenziya;

• subsidiya

• kvota

• advalor boj

Davlat tomonidan belgilangan  tovarlarning ro’yxati asosida tashqi savdo aloqalarini olib borishga berilgan ruxsatnoma

• litsenziya

• subsidiya

• kvota

Bojxona ittifoqida

• barcha tashqi tariflar yagona ichki tarif bilan almashtiriladi

• barcha ichki va tashqi tariflar yagona tarif bilan almashtiriladi

• barcha tashqi tariflar yagona tashqi tarif bilan almashtiriladi

• barcha ichki tariflar yagona tashqi tarif bilan almashtiriladi