DKAB 10.sınıf 4.ünite

Ahlak kelimesi, Arapça ‘hulk’ kelimesinin çoğuludur. Hulk, ‘tabiat, mizaç, huy ve karakter’ gibi anlamlara gelir. Kur’an-ı Kerim’de ahlak kelimesi biri âdet, diğeri de ahlak manasında olmak üzere iki yerde geçmektedir. Arapçada insanın dış yapısı için ‘halk’, iç veya manevi yapısı için ‘hulk’ kelimesi kullanılır. Kavram olarak ahlak ise insanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevi nitelikleri, huyları ve bunların etkisiyle ortaya konan iradeli davranışlarının bütünüdür.

Bu parçada ahlak ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

• Ahlak kelimesinin kökenine

• Hulk kelimesinin anlamlarına

• Ahlak kavramının tanımına

• Hayatın çeşitli alanlarıyla ilgili ahlaki kurallara

“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü bazı zanlar günahtır. Gizlilikleri araştırmayın, biriniz diğerinizi arkasından çekiştirmesin; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bak bundan tiksindiniz! Allah’a itaatsizlikten de sakının. Allah tövbeleri çokça kabul etmektedir, rahmeti sonsuzdur.” (Hucurat süresi, 11. ayet) Bu ayeti kendisine ilke edinen bir insandan aşağıdaki tutum ve davranışlardan hangisi beklenmez?

• Yanlıştan dönmesini bilir.

• İnsanlara iyi niyetle yaklaşır

• Öz eleştiri yapmakta zorlanır.

• Gıybet etmekten uzak durur

• Doğru bilgilere göre yargıda bulunur.

Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol.

Şefkat ve merhametle güneş gibi ol.

Başkalarının kusurunu öğrenmede gece gibi ol.

Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol.

Tevazu ve alçakgönüllülükte toprak gibi ol.

Hoşgörürlükte deniz gibi ol.

Ya olduğun gibi görün

Ya göründüğün gibi ol.

Bu öğütlerden ulaşılan en genel yargı aşağıdakilerden hangisidir?

• İnsanlara karşı dürüst olunmalıdır.

• Mütevazılık elden bırakılmamalıdır

• Kötülüklerden uzak durulmalıdır

• İnsanlarla iyi ilişkiler kurulmalıdır

• Güzel bir ahlaka sahip olunmalıdır.

Hz. Peygamber bir keresinde:

- “Müflis kimdir, biliyor musunuz?” diye sordu.

Arkadaşları:

- Bizim aramızda müflis, parası ve malı olmayan kimsedir, dediler.

Peygamberimiz:

- “Şüphesiz ki ümmetimin müflisi, kıyamet günü namaz,

oruç ve zekât sevabıyla gelip fakat şuna sövmüş, buna

iftira atmış, şunun malını yemiş, bunun kanını dökmüş,

şunu dövmüş, bu sebeple iyiliklerinin sevabı şuna buna

verilen ve üzerindeki kul hakları bitmeden sevapları biterse hak sahiplerinin günahları kendisine yükletilip sonra da cehenneme atılan kimsedir.“ buyurmuştur.

Bu hadise göre ahiret gününde kişinin müflis sayılmasına sebep olarak vurgulanan genel husus aşağıdakilerden hangisidir?

• Kötü konuşmak

• Az iyilik yapmak

• Tövbe etmemek

• Kul hakkına girmek

Utanma duygusunu kaybeden insanda, güzel ahlaka karşı duyarsızlık baş gösterir. Hz.

Peygamberin; “Utanmıyorsan dilediğini yap!’’ anlamındaki hadis-i şerifi bu bakımdan son

derece anlamlıdır. İslam ahlakı, “Neyi yapmalıyız?” sorusunun cevabını araştırır. İyi ve kötü

hakkında bilgi verir. Uymak zorunda olduğumuz kuralları ve sorumlulukları tanıtır. Böylece

ahlaki olarak mükemmel bir insan meydana getirmeyi hedefler.

Bu parçada vurgulanan asıl husus aşağıdakilerden hangisidir?

• Utanma duygusunun önemi

• Ahlaka karşı duyarsızlık

• İslam ahlakının güzelliği

• İslam ahlakının gayesi

Terbiye, Arapça bir kelime olup ıslah etmek, düzene koymak, idare etmek, eğitmek ve gözetmek anlamlarına gelir. Yüce Allah’ın isimlerinden olan “Rab” ile ilgilidir. Türkçede daha çok eğitim yoluyla amaçlanan davranışları ortaya çıkarmak anlamında kullanılır. Terbiye kelimesi dilimizde halen kullanılmakla birlikte, giderek bu kelimenin yerini eğitim kelimesi almaya başlamıştır. Dilimizde bu iki kelime birçok yerde eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Ahlak eğitimi ise insanın beden, zihin ve ahlak bakımından geliştirilip olgunlaştırılmasına denir. Ahlak eğitimi ilk önce ailede başlar, okul ve toplum içerisinde devam eder. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

• Terbiye kelimesinin sözlük anlamlarına

• Terbiye ve eğitim kelimelerinin kullanımına

• Ahlak eğitiminin toplumsal sonuçlarına

Namaz insanı güvensizlik ve yalnızlık duygularından uzaklaştırarak sağlıklı ve dengeli bir kişi hâline getirir. • Oruç irademizi güçlendirir, sevgi ve şefkat duygularını geliştirir. Oruç ibadeti duygu yönetimidir. • Zekât ve sadaka bencilliği törpüler ve kişiyi bencil olmaktan uzaklaştırır. • Hac ibadeti her insanın, Allah (c.c.) katında eşit olduğu fikrini aşılayarak insanın kibirlenmesini önler. İbadetlerle ilgili verilen ifadelere göre aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?

• İbadetler insanı günahsız yapar.

• İbadetlerin sosyal ve psikolojik faydaları vardır.

• İbadetler ile ahlak ve terbiye arasında ilişki vardır.

• İbadetlerin toplumsal ve bireysel yönü vardır.

Aşağıdakilerden hangisi terbiye kavramının kapsamı içinde yer almaz?

• Islah etmek

• Düzene koymak

• Tanımak

• Eğitmek

İslam ahlakının kaynağı aşağıdakilerden hangisidir?

• Kur’an ve sünnet

• Birey ve toplum

• Terbiye ve deneyim

• Akıl ve düşünce

• Vicdan ve bilgi

Aşağıdaki ifadelerden hangisi “Her doğan İslam fıtratı üzere doğar...” (Buhârî, Cenâiz, 92.)

hadisiyle çelişir?

• Fıtrat, insanın doğuştan belli yetenek ve yatkınlığa sahip olmasıdır.

• Farklı inanışlara yönelmek insanın fıtratının gereğidir.

• Fıtrat, güzel ahlaka yatkınlığı ifade eder.

• Fıtrat, insan tabiatındaki yaratanını tanıma eğilimidir.