Мәтін талдау 1

Коко Шанель 1883 жылы Сомюрде дүниеге келген. Өз есімі – Габриель Бонер Шанель. Коко Шанель − өмірдің сан түрлі қиындықтарын көріп, жұртқа көз жасын көрсетпеген жанның бірі. Ауыр кезеңге мойымай, жалғыз өмір сүрген əйел. Жастайынан жауапкершілікке үйренген, ер мінезінің арқасында 87 жас жасап, табысқа жетіп, өз орнын ойып тұрып алған. Сəн əлемін бір мезетте танымастай түрлендіріп, өзгерткен əйгілі модельер. Коко Шанель − ғасырлар өтсе де сəн əлемінде аты өшпейтін адам.

1. Мəтін бойынша Коко Шанельге қандай қасиет тəн?

• Мейірімділік

• Қайсарлық

• Батырлық

• Қатігездік

• Сəнқойлық

Коко Шанель 1883 жылы Сомюрде дүниеге келген. Өз есімі – Габриель Бонер Шанель. Коко Шанель − өмірдің сан түрлі қиындықтарын көріп, жұртқа көз жасын көрсетпеген жанның бірі. Ауыр кезеңге мойымай, жалғыз өмір сүрген əйел. Жастайынан жауапкершілікке үйренген, ер мінезінің арқасында 87 жас жасап, табысқа жетіп, өз орнын ойып тұрып алған. Сəн əлемін бір мезетте танымастай түрлендіріп, өзгерткен əйгілі модельер. Коко Шанель − ғасырлар өтсе де сəн əлемінде аты өшпейтін адам.

2. Сəн əлемінен неліктен Шанель есімі өшпейді?

• Қосқан үлесі зор болғандықтан

• Тілге жеңіл айтылғандықтан

• Ер мінезді болғандықтан

• Тағдыры ауыр болғандықтан

• Əтір шығарғандықтан

Республикалық «Жас Алаш» газеті мен «Алтын қалам» қоры, Қазақстан жазушылар одағы бірлесіп, Алматы қалалық əкімдігінің ішкі саясат басқармасының қолдауы жəне қаржыландыруымен қала прозасына арналған «Қазақ пен Қала» республикалық байқауын жариялайды. Қала прозасына арналған байқау Қазақстанда тұңғыш рет өткелі отыр. Қазақ прозасында бірлі-жарым шығармалар болмаса, қаланың күнделікті тыныс-тіршілігі мен қала адамдарының ойлау жүйесі, дүниетанымы мен мəдениеті, қазақтың қалаға бейімделуі мəселелері – əлі күнге толық қамтылмай келе жатқан тақырып. Байқаудың негізгі мақсаты – соңғы жылдары жиі көтеріліп жүрген осы мəселеге – қазақ əдебиетінің қала прозасы жанрын дамытуға үлес қосу. Байқаудың міндеттері: жазушыларға шығармашылық қолдау көрсету; қазақ прозасының тақырыптық ауқымын кеңейту; қазақ жазушыларын қала тақырыбын игеруге ынталандыру; бүгінгі заманғы қала келбеті мен тыныс-тіршілігін əдеби шығармалар арқылы тарихта қалдыру.

3. Мəтінде айтылмаған мəселе:

• Байқаудың мақсаты

• Байқаудың міндеті

• Байқаудың қолдаушысы

• Байқаудың тақырыбы

• Байқаудың өту мерзімі

Республикалық «Жас Алаш» газеті мен «Алтын қалам» қоры, Қазақстан жазушылар одағы бірлесіп, Алматы қалалық əкімдігінің ішкі саясат басқармасының қолдауы жəне қаржыландыруымен қала прозасына арналған «Қазақ пен Қала» республикалық байқауын жариялайды. Қала прозасына арналған байқау Қазақстанда тұңғыш рет өткелі отыр. Қазақ прозасында бірлі-жарым шығармалар болмаса, қаланың күнделікті тыныс-тіршілігі мен қала адамдарының ойлау жүйесі, дүниетанымы мен мəдениеті, қазақтың қалаға бейімделуі мəселелері – əлі күнге толық қамтылмай келе жатқан тақырып. Байқаудың негізгі мақсаты – соңғы жылдары жиі көтеріліп жүрген осы мəселеге – қазақ əдебиетінің қала прозасы жанрын дамытуға үлес қосу. Байқаудың міндеттері: жазушыларға шығармашылық қолдау көрсету; қазақ прозасының тақырыптық ауқымын кеңейту; қазақ жазушыларын қала тақырыбын игеруге ынталандыру; бүгінгі заманғы қала келбеті мен тыныс-тіршілігін əдеби шығармалар арқылы тарихта қалдыру.

4. Қала прозасына арналған тұңғыш байқау қай қалада өткізілмек?

• Ақмола

• Алматы

• Астана

• Тараз

Республикалық «Жас Алаш» газеті мен «Алтын қалам» қоры, Қазақстан жазушылар одағы бірлесіп, Алматы қалалық əкімдігінің ішкі саясат басқармасының қолдауы жəне қаржыландыруымен қала прозасына арналған «Қазақ пен Қала» республикалық байқауын жариялайды. Қала прозасына арналған байқау Қазақстанда тұңғыш рет өткелі отыр. Қазақ прозасында бірлі-жарым шығармалар болмаса, қаланың күнделікті тыныс-тіршілігі мен қала адамдарының ойлау жүйесі, дүниетанымы мен мəдениеті, қазақтың қалаға бейімделуі мəселелері – əлі күнге толық қамтылмай келе жатқан тақырып. Байқаудың негізгі мақсаты – соңғы жылдары жиі көтеріліп жүрген осы мəселеге – қазақ əдебиетінің қала прозасы жанрын дамытуға үлес қосу. Байқаудың міндеттері: жазушыларға шығармашылық қолдау көрсету; қазақ прозасының тақырыптық ауқымын кеңейту; қазақ жазушыларын қала тақырыбын игеруге ынталандыру; бүгінгі заманғы қала келбеті мен тыныс-тіршілігін əдеби шығармалар арқылы тарихта қалдыру.

5. Байқаудың негізгі мақсатын анықтаңыз.

• Қала поэзиясын таныту

• Жазушыларға шығармашылық қолдау көрсету

• Қала тіршілігін тарихта қалдыру

• Қала прозасын таныту

Республикалық «Жас Алаш» газеті мен «Алтын қалам» қоры, Қазақстан жазушылар одағы бірлесіп, Алматы қалалық əкімдігінің ішкі саясат басқармасының қолдауы жəне қаржыландыруымен қала прозасына арналған «Қазақ пен Қала» республикалық байқауын жариялайды. Қала прозасына арналған байқау Қазақстанда тұңғыш рет өткелі отыр. Қазақ прозасында бірлі-жарым шығармалар болмаса, қаланың күнделікті тыныс-тіршілігі мен қала адамдарының ойлау жүйесі, дүниетанымы мен мəдениеті, қазақтың қалаға бейімделуі мəселелері – əлі күнге толық қамтылмай келе жатқан тақырып. Байқаудың негізгі мақсаты – соңғы жылдары жиі көтеріліп жүрген осы мəселеге – қазақ əдебиетінің қала прозасы жанрын дамытуға үлес қосу. Байқаудың міндеттері: жазушыларға шығармашылық қолдау көрсету; қазақ прозасының тақырыптық ауқымын кеңейту; қазақ жазушыларын қала тақырыбын игеруге ынталандыру; бүгінгі заманғы қала келбеті мен тыныс-тіршілігін əдеби шығармалар арқылы тарихта қалдыру.

6. Мəтін бойынша байқаудың өтуіне қолдау көрсеткен басылым?

• «Жас ақын»

• «Алтын қалам»

• «Жас Алаш»

• «Жас қазақ»

Шығармашылықта көп дүние пендешілікке бұра тартып кететіні терең білім жоқтығынан. Қазақ биік мақсатты көздеп, ұлтты, руханиятты ойласа, ұсақталудың кесірі болмас еді. Рухани дағдарыс өнердің барша саласын шарпып тұрғаны ащы шындық. Отан отбасынан басталады. Сырт көзді ғана ойлау, ішкі дүниені ойламау, жабуды жаба тоқу, дертті жасыру түбірімен қате. Рух құлдырап тұр. Ғабит Мүсіреповтің «Əдебиеті мен өнері ұлы болмай, ұлт ұлы болмайды», – деп шегелей айтуы сондықтан. Абай өсиетінде бақ-береке қағидасы жасырулы: «Біріңді, қазақ, бірің дос, Көрмесең, істің бəрі – бос».

7. Автор неге қынжылады?

• Қоғамды жайлаған рухани дағдарысқа

• Кітап өндірісінің тоқырап қалғанына

• Өнер адамдарының азайып кеткеніне

• Кезінде білім ала алмай қалғанына

Шығармашылықта көп дүние пендешілікке бұра тартып кететіні терең білім жоқтығынан. Қазақ биік мақсатты көздеп, ұлтты, руханиятты ойласа, ұсақталудың кесірі болмас еді. Рухани дағдарыс өнердің барша саласын шарпып тұрғаны ащы шындық. Отан отбасынан басталады. Сырт көзді ғана ойлау, ішкі дүниені ойламау, жабуды жаба тоқу, дертті жасыру түбірімен қате. Рух құлдырап тұр. Ғабит Мүсіреповтің «Əдебиеті мен өнері ұлы болмай, ұлт ұлы болмайды», – деп шегелей айтуы сондықтан. Абай өсиетінде бақ-береке қағидасы жасырулы: «Біріңді, қазақ, бірің дос, Көрмесең, істің бəрі – бос».

8. Мəтіннің негізгі ойын көрсетіңіз.

• Əдебиет пен өнер туралы ақпарат беру

• Ғабит Мүсірепов шығармашылығын мадақтау

• Биік мақсатқа ұмтылуға, сол жолда ынтымақтаса тірлік етуге шақыру.

• Рухани дағдарыстан хабардар ету

Жаздың қайнаған ыстығы. Нанның қиқымын тауып алған құмырсқа оны илеуіне жеткізе алмасын сезген соң, амалсыздан аялдауға тура келді. Қасындағы ұшып-қонған шыбындардан көмек сұрап еді, олар келеке-мазаққа айналдырды. – Бізге сенбейсің бе, тастап кет, – деді біреуі көсемсіп. – Ертең келіп аларсың. – Бұл нан ақыры бізге бұйырады. Жүзің келіп жабылсаңдар да, тұрған орнынан жылжыта алмайсыңдар, – деді екіншісі одан сайын намысына тиіп. Ойламаған жерден қасына өзінің илеуіндегі құмырсқаның келгенін көргенде олжа иесінің көзі жайнап кетті. – Кел, көмектес, – деді илеулесіне шағынып. – Жалғыздығымды пайдаланған шыбындардың қорлығы əбден өтті.

– Сіз шығар деп өзім де əдейі бұрылғам. Ал, кеттік. Екеуінің нан қиқымын сүйрелей жөнелгенін көрген шыбындар: – Осыншама күш қайдан пайда болған бұларға, – десті. – ас жерде жүріп миларыңның айналғаны сонша, құмырсқалардың күшін əлі білмейді екенсіңдер. Олар өз салмағынан əлденеше есе ауыр затты көтере алады. Бұл – бір. Екінші, бəрінен бұрын бір-біріне дем берген ауызбірліктің құдіреті, – деді сол маңда гүлге қонған бал арасы.

9. Құмырсқа неліктен илеуіне жете алмады?

• Илеуіне барғысы келмеді

• Шыбындар кедергі болды

• Бал арасымен танысты

• Нан қиқымы көлемді болды

Жаздың қайнаған ыстығы. Нанның қиқымын тауып алған құмырсқа оны илеуіне жеткізе алмасын сезген соң, амалсыздан аялдауға тура келді. Қасындағы ұшып-қонған шыбындардан көмек сұрап еді, олар келеке-мазаққа айналдырды. – Бізге сенбейсің бе, тастап кет, – деді біреуі көсемсіп. – Ертең келіп аларсың. – Бұл нан ақыры бізге бұйырады. Жүзің келіп жабылсаңдар да, тұрған орнынан жылжыта алмайсыңдар, – деді екіншісі одан сайын намысына тиіп. Ойламаған жерден қасына өзінің илеуіндегі құмырсқаның келгенін көргенде олжа иесінің көзі жайнап кетті. – Кел, көмектес, – деді илеулесіне шағынып. – Жалғыздығымды пайдаланған шыбындардың қорлығы əбден өтті.

– Сіз шығар деп өзім де əдейі бұрылғам. Ал, кеттік. Екеуінің нан қиқымын сүйрелей жөнелгенін көрген шыбындар: – Осыншама күш қайдан пайда болған бұларға, – десті. – ас жерде жүріп миларыңның айналғаны сонша, құмырсқалардың күшін əлі білмейді екенсіңдер. Олар өз салмағынан əлденеше есе ауыр затты көтере алады. Бұл – бір. Екінші, бəрінен бұрын бір-біріне дем берген ауызбірліктің құдіреті, – деді сол маңда гүлге қонған бал арасы.

10.Құмырсқалардың күшіне сенбеген кейіпкерлер:

• Шыбындар

• Құмырсқалар

• Бал аралары

• Омарташылар